Sprawozdanie z Międzynarodowego Kongresu Policyjnego w Wiedniu 1923 r. cz. IV
M. SONENBERG.
SPRAWOZDANIE
w Wiedniu.
X.
Organizacja stosunków międzynarodowych policji całego świata.
Wykorzystanie postępu. Opóźnianie się policji kryminalnej. W końcu zeszłego wieku przestępcy kryminalni jeszcze nie mieli do swojej dyspozycji najnowszych znakomitych wynalazków w dziedzinie techniki, które to wynalazki spowodowały nie tylko postąp w nauce, lecz natychmiast zostały też wykorzystane przez elementy zbrodnicze do ich celów. Mówimy tu o pociągach-expresach, automobilach, samolotach i t. p. Wynalazki te służą przestępcom nie tylko do ucieczki i wykręcenia się z rąk sprawiedliwości, lecz nawet do wykonania przestępstwa. Przypomnijmy sobie bandytów samochodowych, szmuglerów walut, jadących expresami lub samolotami, przestępców korzystających z telegrafu i telefonu, a nawet z kablogramu dla wykonania swych przestępczych zamiarów.
Policja mimo swej woli, ogromnie powolnie w dziedzinie techniki nadąża za przestępcą i zasadniczo pozostała znacznie w tyle. Musimy zaznaczyć na usprawiedliwienie policji, że nie jest to jej winą, nie jest powodem tego, iż na czele kryminalnych policji stoją ludzie mało kompetentni w tej specjalności, lecz przyczyną tego jest inercja, z którą pracują władze policyjne i administracyjne, od których kryminalna policja jest jeszcze zależną, oprócz tego zaś widać brak kompetencji i zrozumienia rzeczy u tychże władz.
Władza policyjna — przeważnie niekompetentna. Prawie w każdym kraju wszelkie organizmy policji kryminalnych są organizacyjnie włączone i zależne od Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, lub też od Sekretarjatu Generalnego, stanowiących władzę ściśle administracyjną. Władza ta składa się przeważnie ze starych urzędników, którzy przeszli wszystkie szczeble swego Ministerstwa, zajmowali się np. kolejno: dobroczynnością, hygjeną, więziennictwem, samorządami, kodyfikacją i t. p. Po pewnym czasie, dzięki odpowiedniej polityce, lub wewnętrznym koniecznościom, taki urzędnik zostaje odrazu mianowany dyrektorem lub inspektorem generalnym policji. Człowiek taki, obdarzony nawet często najlepszymi chęciami, będzie jednak niezdatny do kierowania nawą policyjną. Po nim przyjdzie drugi z tej samej kategorji i t. d. Trwa to już od szeregu lat. Oto, gdzie tkwi, tak zwana, nieudolność kryminalnej policji.
Nie będę tutaj opisywał wielkich przeszkód, które trzeba było pokonać na naszym starym kontynencie, aby otrzymać dla biur kryminalnej policji aparaty telefoniczne, kredyt telegraficzny, lub kredyt portowy. Jako charakterystyczny przykład wymienię tylko to, iż w Europie można wyliczyć na palcach urzędy kryminalnej policji, które dysponują tak koniecznym dla nich automobilem.
Materjały pomocnicze. Nie potrzeba zwracać się nawet do specjalistów, aby dojść do wniosku, jak koniecznym jest dla urzędu kryminalnej policji materjał daktyloskopijny, fotograficzny, oraz laboratorjum. Wszyscy zawodowi kryminolodzy wiedzą dobrze o tem, że gdy potrzeba nabyć jakikolwiek materjał pomocniczy do prac kryminalnych, władze niekompetentne w tej specjalności sabotują odnośne wnioski, tłomacząc się brakiem konieczności lub brakiem funduszu. Niema wątpliwości, że gdyby nie to stanowisko władz, wyniki pracy kryminalnej policji byłyby znacznie lepsze. Jeśli proponowana światowa centrala, oraz współpraca oddziałów kryminalnej policji całego świata zostanie uwieńczona pomyślnym rezultatem, wpłynie to nawet na zniżkę cen różnych preparatów, potrzebnych dla policji, gdyż wynalazca lub fabrykant, mając zapewniony zbyt na całym świecie, starać się będzie o obniżenie ceny i udzielenie ewentualnych kredytów.
Przewaga przestępcy nad policjantem. Nie wystarczy, jeżeli większość urzędów kryminalnych policji zaopatrzona jest nawet we wszystkie materjały pomocnicze, nie wystarczy nawet, jeżeli policjant ma ułatwione poruszanie się za pomocą kolei, samochodów i okrętów, gdyż przestępca, pomimo tego, ma zawsze pewną przewagę nad policjantem. Przestępca mianowicie, chcąc przenieść teren swoich operacji do innego kraju, lub chcąc uniknąć karzących rąk sprawiedliwości, przenosi się do innego państwa w ciągu kilku godzin bez żadnych specjalnych trudności, korzystając, albo z zielonej granicy, albo z fałszywych dokumentów, nabycie których nie jest połączone z żadnemi trudnościami. Inna rzecz policjant. Ten ostatni przy pościgu natrafia na granicę paszportową i celną. Granica państwa jest dla policjanta przeszkodą, wstrzymującą go na cały szereg godzin, nie mówiąc już o tem, że do chwili wyjazdu, załatwienie formalności paszportowych i wizowych, zajmuje bardzo dużo czasu. Ogólnie mówiąc, tak zwana granica celna i paszportowa, która stanowi przeszkodę dla policjanta — jest zbawieniem dla przestępcy.
Rodzi się pytanie, czy stworzenie wyżej omawianego międzynarodowego biura kryminalnego, oraz zawiązanie ścisłych stosunków między kryminalnemi policjami świata — może ułatwić działalność policjanta poza granicami jego państwa. Zdaniem mojem musi to z czasem nastąpić, muszą być zniesione dla policji kryminalnej istniejące dotychczas trudności graniczne, przyczem policjant winien być traktowany jako organ międzynarodowy, pracujący bez utrudnień formalistycznych na całym świecie.
Ewolucja przestępczości i przestępców. Przed wojną przestępcy kryminalni rekrutowali się przeważnie z niższych sfer społecznych. Nawet przestępcy międzynarodowi z tej samej pochodzili sfery. Aczkolwiek bywały wypadki, iż na forum międzynarodowem pojawiał sią przestępca z lepszej sfery, lecz były to wypadki nader rzadkie tak, że osoba i nazwisko takiego jegomościa budziła odrazu tak wielkie zainteresowanie, iż praca jego zostawała przeważnie szybko sparaliżowana. Przestępca, pochodzący z niskich sfer społecznych, przez braki wykształcenia, ogólnej kultury, kultury towarzyskiej, przez swój sposób mowy i zachowania się, wyróżnia się wybitnie od sfer, w których operuje i uniemożliwia sobie tym sposobem skuteczną pracę.
Wielka wojna spowodowała pomięszanie się klas społecznych, utratę majątków przez dotychczasowych bogaczów, wzbogacanie się nowych osobników, wprowadziła na światło dzienne element ludzi, żądnych użycia i zabawy, dążących do zdobycia środków wszelkimi możliwymi sposobami. Służba wojskowa, przechodzenia wojsk z jednego kraju do drugiego, oraz zbliżenie się w służbie wojskowej różnych elementów ludzkich, spowodowały rozrost przestępczości na terenie międzynarodowym. Z drugiej zaś strony restrykcje prawne państw światowych, konieczność ekstradycji w drodze dyplomatycznej i t. p. utrudnienia w znakomity sposób dopomagają międzynarodowym przestępcom w ich pracy.
Podejrzliwość narodów i urzędów policji światowych. Przed wojną światową wszystkie narody utrzymywały między sobą przyjazne stosunki, a przynajmniej zachowywały pozory dobrych stosunków i można było zupełnie swobodnie, przy minimum trudności, przekraczać granicę państw. W każdym kraju chętnie przyjmowano cudzoziemców i rzadkie były wypadki, aby cudzoziemiec podlegał podejrzeniu, obserwacji, a tembardziej śledztwu. Nie potrzeba zaznaczać, że te sympatyczne stosunki, ta gościnność zamieniły się obecnie w niewiarę i w podejrzliwość. Rzecz ciekawa, iż ta podejrzliwość i niewiara ogarnęły również i organizacje policyjne.
Gdy epidemja wybuchnie w różnych krajach, niewątpliwie kierownicy tych krajów porozumieją się natychmiast celem wspólnego zwalczania tejże. Niema słusznej racji, aby również kierownicy kryminalnych policji nie mogli się porozumieć do wspólnej walki z międzynarodowem przestępstwem, groźnem dla ludzkości narówni z epidemją.
W jaki należałoby sposób spowodować takie porozumienie dla dobra państwa, dla uchronienia życia i mienia obywateli?
W tej sprawie należałoby się obawiać, aby zainteresowane władze, korzystając z nadarzonej okazji nie wkroczyły w sferę spraw politycznych. Dla uniknięcia jednakże takiej ewentualności proponuję, aby:
- w każdem państwie został wyznaczony jeden kierownik dla spraw międzynarodowych,
- kierownik ten będzie zobowiązany słowem honoru żądać współdziałania policji zagranicznej tylko w stosunku do przestępców kryminalnych, podlegających ogólnym kodeksom karnym, z zupełnem wyłączeniem spraw politycznych i szpiegowskich.
Policyjni przedstawiciele państw. Przedstawiciel taki ma wielkie znaczenie, gdyż będzie jedyną osobą, odpowiedzialną za pewien rodzaj działalności. Kryminalni przestępcy wiedzą doskonale jak jest trudno wykonywać wszelkie poszukiwania i pościgi za pośrednictwem różnych władz policyjnych i dyplomatycznych, powolne przesyłanie papierów przez różne organy policyjne, które na samą korespondencję, przeprowadzanie przez dzienniki i prace ekspedycyjne potrzebują wiele czasu, ułatwia przestępcy ukrycie się i zatarcie za sobą śladów. W przeciwieństwie zaś do tego korespondencja i bezpośredni kontakt z jednym urzędnikiem — przedstawicielem państwa, usunie wszystkie powyższe dolegliwości i spowoduje bezwarunkowo konieczną szybkość i prostotę pracy kryminalnej — tak konieczną dla dokładnego załatwiania spraw. Takiemu przedstawicielowi państwa może być dodany pomocnik.
Sposób korespondencji. Służba policyjna może korespondować z obcemi państwami za pośrednictwem przedstawicieli dyplomatycznych, tylko przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych i Ministerstwo Spraw Wewnętrznych. Rzecz prosta że taka korespondencja zabiera bardzo wiele czasu tak, że często należy z niej zrezygnować, jako niecelowej. Korespondencja z przedstawicielem policyjnym obcego państwa, akredytowanym przy służbie dyplomatycznej, będzie prowadzoną bezpośrednio nietylko pisemnie i telegraficznie, lecz także zapomocą kablogramów i telefonów.
Język korespondencyjny. Korespondencja winna się odbywać zasadniczo w języku tego państwa, do którego żądanie jest skierowane. W razie nieznajomości tego języka, należy pisać w języku angielskim lub francuskim.
Kodeks Szyfrowany. W sprawach nader ważnych i wymagających ścisłej tajemnicy można używać kodeksu szyfrowanego. Ułożenie takiego kodeksu powinno być obowiązkiem wszystkich reprezentantów danego państwa.
Dochodzenie śledcze.—Informacje.—Poszukiwania. W tej kwestji należy zwrócić uwagę na następujące dane:
1) Fotografje: Wysyłane one będą w miarę możności, robione z przodu i z profilu. — Wysyłać należy fotografje osób, które popełniły przestępstwo o znaczeniu międzynarodowem lub też są o dokonanie takiego przestępstwa posądzone.
2) Portret pamięciowy: Należy używać portretu pamięciowego podług metody Bertillona i zastosować jednakową terminologję dla całego świata.
3) Odciski palców. Wysyłać kartę daktyloskopijną, zawierającą odbitki wszystkich dziesięciu palców, ewentualnie drugi, trzeci i czwarty obu rąk.
4) Wyciąg karny. Wysyłać wyciągi karne tylko ważniejszych wyroków, mających znaczenia dla innych państw i tylko wyroków, opartych na kodeksie karnym. Wyłącza się wyroki sądownictwa administracyjnego.
(C. d. n.)
Źródło: „Gazeta Administracji i Policji Państwowej” 1923, nr 45, s. (16) 810
Zdjęcie: NAC
