Aktualności - Historia i Tradycja

Nim ustawą z dnia 24 lipca 1919 r. powołano do życia Policję Państwową jako państwową organizację służby bezpieczeństwa, kraj się odradzał i organizował. Z uwagi na podział rozbiorowy państwo unifikowało struktury. Czas powojenny i zamęt organizacyjny dawał przestrzeń do licznych przestępstw. Z uwagi na brak jednolitej formacji konieczne było zorganizowanie lokalnych organizacji bezpieczeństwa by zapewnić ład społeczny. Przypominamy dziś historię naszych organów bezpieczeństwa z wyjątkowego momentu tworzenia się w porozbiorowej Polsce struktur administracyjnych. Krótki, wyjątkowy w dziejach moment scalania polskiego państwa jest szczególny bowiem wówczas tworzyły się podwaliny pod najważniejsze dla niego instytucje.

Policja Państwowa powołana w lipcu 1919 roku, na skutek wielu różnych czynników zdominowała w ostatnim dziesięcioleciu policyjną publicystykę i historiografię. W rezultacie jest ona uznawana za formację dającą początek polskiej policji. Prawda historyczna jest jednak bardziej złożona, o czym zaświadcza nieco zapomniana działalność dwóch pierwszych w pełni legalnych formacji policyjnych niepodległego państwa - Milicji Ludowej i Policji Komunalnej.

Konflikt, który rozpoczął się w połowie 1914 roku przyniósł Polakom, oprócz wielu nadziei związanych z ich bytem narodowym, również wiele zagrożeń charakterystycznych dla stanu wojny, a spotęgowanych położeniem geograficznym i traktowaniem ziem polskich przez zaborców (okupantów) jako bazy surowcowej - szczególnie w końcowym etapie wojny. Zagrożenia te spowodowały odruch obronny społeczeństwa, które w sposób spontaniczny - niemal od pierwszych dni wojny - wyłoniło różnego rodzaju reprezentacje i tworzyło organizacje mające bronić jego interesów.

Ten krzyż pojawił się znowu w III Rzeczypospolitej (ustawa o orderach i odznaczeniach z 16 października 1992 r.) wśród odznaczeń przyznawanych przez głowę państwa. Ale jego pierwowzór jest dziś dużą rzadkością.

Powstanie styczniowe 1863 roku było zrywem narodowowyzwoleńczym różniącym się zasadniczo od poprzedzających je insurekcji kościuszkowskiej i powstania listopadowego. Jak zgodnie przyznają historycy, nie miało szans na zwycięstwo, a ponadto po raz pierwszy powstańcy nie zdołali opanować na dłuższy czas najmniejszego nawet terytorium, na którym mogłyby istnieć oficjalnie władze powstańcze. Od momentu wybuchu powstania (22 I 1863) aż po jego kres (połowa 1864), Rząd Narodowy oraz jego administracja działały w nieustannej konspiracji.

W budynku Komendy Wojewódzkiej Policji w Białymstoku odsłonięta została tablica upamiętniającą funkcjonariuszy Policji Państwowej województwa białostockiego zamordowanych przez NKWD wiosną 1940 roku. Odsłonięcie tablicy ściśle związane jest z 80. rocznicą mordu katyńskiego. W uroczystości uczestniczył Komendant Wojewódzki Policji w Białymstoku nadinspektor Robert Szewc wraz z Zastępcami.

Powstanie listopadowe zostało zapoczątkowane w nocy z 29 na 30 listopada 1830 roku. Noc ta obfitowała w momenty dramatyczne i niewiele brakowało, by zakoń¬czyła się natychmiastową katastrofą. Wprawdzie kilkunastu spiskowców wtargnęło zgodnie z planem do Belwederu, ale nie udało im się dosięgnąć wielkiego księcia Konstantego, który się ukrył. Podchorążowie, inicjatorzy buntu, nie zdołali też zaskoczyć jazdy rosyjskiej, a zmuszeni do walki z przeważającymi siłami, z trudem przebili się do centrum Warszawy. Zostawili za sobą trupy polskich generałów, którzy odmówili przyłączenia się do walki. Podchorążych wspomógł i ocalił dopiero lud Warszawy. Po zdobyciu Arsenału stał się siłą zbrojną, która uratowała powstanie.

Choć wielu Czytelników będzie tym z pewnością zaskoczonych, historyczne opisy Straży Marszałkowskiej pozwalają z całą odpowiedzialnością nazwać ją - w dzisiejszym rozumieniu tego słowa - najstarszą państwową organizacją policyjną.

Jedną z podstawowych zasad konspiracji było budowanie struktur na sprawdzonych, godnych zaufania ludziach. Oczywiście wśród członków podziemia także zdarzały się jednostki z, oględnie mówiąc, zbyt długim językiem. O wiele gorsza w skutkach była jednakże działalność konfidentów oraz agentów gestapo, którzy wniknęli lub wywodzili się z organizacji. Jednym z najjaskrawszych przykładów niemieckiego szpiega w szeregach AK był oficer Zgrupowań Partyzanckich AK „Ponury”, ppor. Jerzy Wojnowski „Motor”.