Święto Niepodległości w Policji Państwowej
„Wielki naród, utraciwszy niepodległość, nie odzyska jej nigdy z czyjejś łaski, a bez swego ofiarnego wysiłku. Niepodległość zbyt cennym jest skarbem, aby się dostała narodowi darmo. O nie! – niepodległość darmo nie przychodzi – o wyzwolenie narodu trzeba krwawo walczyć, aż się je wywalczy zwycięsko. (Na Posterunku nr 46/1927)
W okresie XX-lecia międzywojennego głównymi świętami narodowymi były rocznice: uchwalenia Konstytucji 3 Maja 1791 roku oraz Odzyskania Niepodległości 11 listopada 1918 roku. W obchodach świąt państwowych uczestniczyli wszyscy policjanci, a Policja Państwowa występowała w roli współgospodarza uroczystości.
Święta i uroczystości policyjne były okazją do integracji korpusu policyjnego, przy czym w założeniu dzieliły się one na dwie grupy. Do pierwszej zaliczały się obchody świąt państwowych, w tym święta policji, do drugiej zaś uroczystości związane z bieżącymi wydarzeniami w korpusie policyjnym. Istotą tak rozumianej integracji było poszukiwanie przez Policję Państwową własnej tożsamości i tradycji, a w szerszym znaczeniu znalezienie odniesienia się do historii organizacji bezpieczeństwa publicznego na ziemiach polskich.
Dla policjantów udział w świętach policyjnych, państwowych, czy kościelnych był w szczególności wywiązywaniem się z powinności służbowych. Zależnie od stopnia i stanowiska pojawiali się oni na nich jako gospodarze lub współgospodarze, delegaci, członkowie asysty honorowej, kierownicy i wykonawcy poszczególnych imprez.
W grudniu 1926 minister spraw wewnętrznych gen. Felicjan Sławoj Składkowski ustalił datę święta korpusu Policji Państwowej na dzień 11 listopada każdego roku, wychodząc z założenia, że dniem najbardziej zaszczytnym i godnym uczczenia jest rocznica rozbrojenia zaborców, w którym wydatny udział wzięły milicje i różne organizacje bezpieczeństwa. Dzień ten, poświęcony pamięci poległych policjantów, miała odtąd corocznie uroczyście obchodzić Policja Państwowa łącznie ze świętem narodowym.
W Rozkazie Komendy Głównej Policji nr 345 p. I z dnia 9 grudnia 1926 roku dotyczącym świętą korpusu policyjnego stwierdzono, co następuje (zachowano oryginalną pisownię dokumentu):
„ Dzień 11 listopada jest dla polskiej służby bezpieczeństwa rocznicą tego pamiętnego momentu, kiedy polski żołnierz policyjny - jeszcze w mundurze milicjanta - szedł w szeregu tych wszystkich, którzy uwalniali Kraj od najeźdźcy.
Ten milicjant uczynił wówczas więcej, niż do niego należało: nietylko dzielnie i wytrwale pełnił służbę stróża bezpieczeństwa, ale, uniesiony szczytnym zapałem patrjotyzmu,
poszedł z gołemi niemal rękami do walki o zrzucenie jarzma okupantów, do walki o niepodległość Ojczyzny.
Moment ów był historyczną chwilą w dziejach polskiej służby bezpieczeństwa.
W dniu owym organizacje milicyjne z milicją miejską m. st. Warszawy na czele zrzuciły z siebie kajdany obcych wpływów, a stały się zarodkiem i kadrą dla dzisiejszego korpusu policji państwowej.
Dzień 11 listopada 1918 r. jest więc w życiu polskiej służby bezpieczeństwa tym wielkim ogniwem czynu, które łączy chlubnie tradycje straży obywatelskiej z czasów okupacyjnych z obecną wielką organizacją policji.
Dlatego dzień 11 listopada winien być przez policję państwową corocznie obchodzony, jako rocznica własna.
W celu utrwalenia się znaczenia tej rocznicy na stałe, ustanawiam dzień 11 listopada, jako dzień ogólnego święta korpusu policji państwowej.
Polecam Panu Komendantowi Głównemu rozkaz niniejszy ogłosić wszystkim oddziałom policyjnym oraz wydać instrukcję o formach i szczegółach obchodu święta policyjnego” .
Minister:
(-) Składkowski.
Na uwagę zasługuje fakt, iż do ustanowienia dnia 11 listopada jako państwowego, narodowego święta niepodległości doszło ponad dekadę później, a mianowicie w dniu 23 kwietnia 1937 roku na mocy ustawy uchwalonej przez Sejm II Rzeczypospolitej. Warto podkreślić,
iż w latach 1919–1936 kolejne rocznice odzyskania niepodległości upamiętniane były jako uroczystości o charakterze wojskowym. W Warszawie organizowano je zazwyczaj w pierwszą niedzielę po 11 listopada, chyba że rocznica ta wypadała w niedzielę.
W 1919 roku z powodu trwających jeszcze wojen o granice Rzeczypospolitej nie było sprzyjającej sytuacji, by uczcić pierwszą rocznicę odzyskania niepodległości. Pierwsze w pełni uroczyste i ogólnokrajowe obchody odzyskania niepodległości obchodzono 14 listopada 1920 roku. W trakcie obchodów odzyskania niepodległości w Warszawie, uhonorowano Józefa Piłsudskiego buławą marszałkowską w dowód uznania za kunszt wojenny jakim wykazał się w wojnie polsko-bolszewickiej. Program tego pierwszego Święta Niepodległości wypełniły: msza święta na pl. Zamkowym, salwy armatnie podczas wręczania buławy marszałkowskiej, defilada wojskowo-policyjna na Krakowskim Przedmieściu, uroczysta akademia oraz wieczorne przedstawienie galowe w Teatrze Wielkim w obecności Marszałka.
Z biegiem lat program uroczystości Święta Policji ulegał stopniowym przeobrażeniom i modyfikacjom, które wynikały z aktualnych potrzeb politycznych i wizerunkowych. W 1937 i 1938 roku Święto Niepodległości, ustanowione już oficjalnie jako państwowe, obchodzone było
w atmosferze umacniania potencjału obronnego Rzeczypospolitej i eksponowania potęgi militarnej państwa czemu służył także udział w tych uroczystościach pododdziałów Policji Państwowej.
Fot. Zbiory historyczne KGP
