80. rocznica masowych wywózek obywateli polskich na Wschód ZSRR - Aktualności - Historia i Tradycja

Ofiarami masowych przesiedleń były również rodziny funkcjonariuszy Policji Państwowej, gdyż zarówno policjanci, jak ich najbliżsi zdaniem władz w Moskwie stanowili zagrożenie dla stabilności systemu komunistycznego, ponieważ nie rokowali na pomyślą reedukację polityczną. Celem wywózek było zastraszanie i złamanie Polaków oraz rozbicie więzi lokalnych, które ułatwiałyby przetrwanie w czasach okupacji sowieckiej. Wywożenie rodziny przetrzymywanych w rejony o dużo ostrzejszym klimacie, bez zapewnienia im warunków do przeżycia miała również na celu de facto ich powolną eliminację.

Stalin i jego otoczenie zdawali sobie sprawę, że zajęcie wschodniej połowy Polski oraz propagandowe „wcielenie” do sowieckiej Białorusi i Ukrainy nie rozwiązuje problemu podporządkowania tych obszarów. Jesienią 1939 r. wysiłki sowieckiego aparatu terroru skupiły się na aresztowaniach polskich oficerów, którzy ukrywając się w najważniejszych miastach Kresów, stanowili bazę dla powstających struktur polskiego państwa podziemnego. 5 października zastępca szefa NKWD Wsiewołod Mierkułow podpisał rozkaz sporządzenia list potencjalnych wrogów nowej władzy. W warunkach sowieckiego terroru były one równoznaczne z listami proskrypcyjnymi. Uwaga sowieckiej bezpieki i „wymiaru sprawiedliwości” miała się skoncentrować na największych skupiskach ludności polskiej. W tym celu sowieci posłużyli się przygotowanym z premedytacją podstępem zezwalając polskim jeńcom wojennym osadzonym w obozach specjalnych NKWD na terenie ZSRR na wysłanie korespondencji do ich rodzin, które po pożodze wojennej września 1939 roku niejednokrotnie opuściły dotychczasowe miejsca zamieszkania i przemieściły się do innych znanych tylko ich bliskim  miejsc pobytu. Dzięki tej operacji sowiecka bezpieka ustaliła adresy pobytu członków rodzin osadzonych, które wcześniej nie były im zupełnie znane, a których uzyskanie zdecydowanie odwlekło by w czasie sprawne i na tak dużą skalę przeprowadzone wywózki Polaków (wielkie deportacje z lat 1940–1941), z terenów zajętych przez ZSRR do kołchozów, łagrów, osad specjalnych i obozów pracy przymusowej. Ostatecznie do deportacji zakwalifikowanych zostało 150 375 osób. Z tej liczby 99 065 pochodziło z obszaru „Zachodniej Ukrainy”, a 51 310 z „Zachodniej Białorusi”. W transportach znalazło się 139 764 osób. Po dotarciu na miejsce zsyłki zesłańców czekały niewolnicza praca, nędza, choroby i głód. Zostali rozlokowani w 115 osadach specjalnych, rozsianych na niemal wszystkich bezludnych terenach sowieckiej republiki Komi oraz w obwodach Rosyjskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Sowieckiej – archangielskim, czelabińskim, czkałowskim, nowosybirskim, omskim, swierdłowskim, Kraju Krasnojarskim i Ałtajskim. Liczba wszystkich ofiar wśród obywateli polskich, którzy w latach 1939–1941 znaleźli się pod sowiecką okupacją, do dziś nie jest w pełni znana. Według szacunków zawartych w „Czarnej księdze komunizmu” sowieckie represje między wrześniem a lipcem 1941 r. dotknęły ponad 1 mln osób – mieszkańców Kresów – a więc co dziesiątego obywatela Rzeczypospolitej, który mieszkał lub znalazł się na tym terytorium. Co najmniej 30 tys. osób zostało rozstrzelanych, a śmiertelność wśród łagierników i deportowanych szacuje się na 8–10 proc., czyli 90–100 tys. osób.

Zbrodnie komunistyczne są przykładem eksterminacji z okresu II Wojny Światowej, które opierały się o pogwałcenie wszystkich zasad sprawiedliwości stosowanych w Europie od tysiącleci, taki jak między innymi brak odpowiedzialności zbiorowej, domniemanie niewinności oraz prawo do obrony. Oddajemy hołd cierpieniu tych, którzy w środku ostrej zimy zostali wywiezieni w nieznane za to, że byli Polakami.

Żródło: BEH-MP KGP/ foto: HiTP KGP Zdj. Słowa tęsknoty: zachowane listy jeńców Kozielska, Ostaszkowa i Starobielska Ewa Gruner-Żarnoch, Maria Danuta Wołągiewicz Stowarzyszenie Katyń, 1996  karta pocztowa z obozu w Starobielsku, List Romana Walewskiego do rodziny; ipn.gov.pl