80 lat temu kierownictwo Zarządu Jeńców Wojennych ZSRR przygotowało propozycję „rozładowania” obozów jenieckich w Kozielsku i Starobielsku.
Losy oficerów i żołnierzy Wojska Polskiego, którzy 17 IX znaleźli się na wschodnich terenach Rzeczypospolitej, były tragiczne. Wzięci do niewoli bądź podstępnie aresztowani, zostali skierowani do sowieckich obozów jenieckich, mimo że wojna formalnie nie była wypowiedziana. Organa NKWD traktowały polskich jeńców według własnych ustaleń, nie przestrzegając wcale obowiązujących konwencji międzynarodowych. Przede wszystkim komendę i administrację obozu oraz ich straż objęła osławiona służba bezpieczeństwa NKWD, a nie oddziały wojskowe.
20 lutego 1940 roku Kierownictwo Zarządu Jeńców Wojennych zwróciło się do Komisarza Ludowego Spraw Wewnętrznych Związku SRR – Ławrientija Berii z propozycją „rozładowania” obozów jenieckich w Kozielsku i Starobielsku. „Rozładowanie” według przedstawionej propozycji mogło by nastąpić poprzez m.in. zwolnienie do domów jeńców ciężko chorych, całkowitych inwalidów, gruźlików, osoby starsze powyżej 6o lat, w sumie około 300 jeńców, a także 400 – 500 oficerów rezerwy, mieszkańców zachodnich obwodów USRR i BSRR: agronomów, lekarzy, inżynierów i techników, nauczycieli, w stosunku do których nie ma materiałów obciążających.
Jednocześnie w propozycji tej wskazano, że akta oficerów Policji Państwowej, Korpusu Ochrony Pogranicza, pracowników sądów i prokuratury, obszarników, aktywu POW i „Sokół”, oficerów II Oddziału polskiego sztabu głównego, oficerów informacji (około 400 jeńców) powinny zostać „przygotowane do rozpatrzenia przez Kolegium Specjalne przy NKWD”.
W uzupełnieniu do przesłanej propozycji w dniu 21 lutego 1940 roku Wydział Sanitarny Zarządu Jeńców Wojennych przedstawił raport na temat chorób i śmiertelności w obozach jenieckich potwierdza zachorowanie ponad 25.000 jeńców, głównie na grypę, ostre choroby przewodu pokarmowego i choroby skórne oraz – pomiędzy październikiem a grudniem 1939 – śmierć 60 jeńców, zmarłych najczęściej na zapalenie płuc, dezynterię, zakażenie krwi.
