Otwarcie Izby Pamięci IPN Strzelecka 8 w Warszawie
Izba Pamięci IPN otwarta została przy ulicy Strzeleckiej 8, gdzie w latach 1944–1945 mieściła się kwatera główna NKWD. W nieludzkich warunkach więziono tu i brutalnie torturowano polskich działaczy podziemia niepodległościowego.
Podczas uroczystości przesłanie Prezydenta RP Andrzeja Dudy odczytał sekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta Wojciech Kolarski. „Obchodząc już po raz 10. Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych jako święto państwowe, ustanowione z inicjatywy prezydenta prof. Lecha Kaczyńskiego, w szczególnym czasie narodowych obchodów 100. rocznicy odzyskania niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej, w 100-lecie zwycięstwa nad bolszewikami w wojnie 1920 roku, w hołdzie bohaterom podziemia antykomunistycznego, z najwyższym uznaniem i wdzięcznością dla wszystkich, dzięki którym niezłomni uczestnicy »drugiej konspiracji« towarzyszą nam, współczesnym, w naszej codzienności, jako symbole żywej tradycji i dziedzictwa ważnego dla nas, Polaków, z podziękowaniem dla organizatora i opiekuna miejsca pamięci »Strzelecka 8« na warszawskiej Pradze – Instytutowi Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu za upamiętnienie tych, którzy poświęcili życie w służbie ojczyźnie i narodowi, w przekonaniu, że pamięć i prawda historyczna są fundamentem tożsamości naszego narodu i przyczyniają się do budowania ducha i siły Polski wolnej, niepodległej i suwerennej – cześć i chwała bohaterom, wieczna pamięć poległym za Niepodległą” – brzmi przesłanie, które prezydent Duda skierował do organizatorów upamiętnień polskiego podziemia niepodległościowego.
W otwarciu Izby Pamięci Strzelecka 8 wzięli udział przedstawiciele rządu, parlamentu, Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, Wojska Polskiego, a także instytucji i organizacji zajmujących się historią oraz upamiętnianiem wydarzeń z dziejów Polski. Obecni byli także krewni ofiar zbrodni komunistycznych oraz więźniarka aresztu przy Strzeleckiej 8 – Krystyna Miszczak-Opałło.
Listy z okazji otwarcia „Strzeleckiej 8” skierowali marszałek Sejmu Elżbieta Witek, premier Mateusz Morawiecki, a także prezes PiS Jarosław Kaczyński. Podkreślili oni bohaterstwo tych wszystkich, którzy po wojnie opierali się sowietyzacji Polski.
Kamienica na rogu ulic Strzeleckiej i Środkowej powstała w latach 1936–1937. Jej właścicielem był Zygmunt Jórski. Miała bardzo solidną konstrukcję z żelbetonowymi stropami oraz rozległymi piwnicami – zwłaszcza od strony ul. Strzeleckiej. Pierwotnie powstały trzy kondygnacje oraz dwie bramy wjazdowe na dziedziniec. Do wybuchu II wojny światowej budynek nie został w pełni ukończony. W czasie okupacji niemieckiej zasiedlili go tzw. dzicy lokatorzy, którzy wykorzystywali poszczególne lokale aż do wkroczenia Armii Czerwonej.
Kamienicy przy ul. Strzeleckiej nie dotknęły zniszczenia powstania warszawskiego, nie ucierpiała także w czasie walk o Pragę we wrześniu 1944 r.
Na przełomie 1944 i 1945 r. przestała być normalnym budynkiem mieszkalnym. Przejęły ją sowieckie służby specjalne. Zimą 1945 r. była wykorzystywana jako jedna z kwater przez gen. Iwana Sierowa – zastępcę ludowego komisarza spraw wewnętrznych ZSRR, a od stycznia 1945 r. pełnomocnika NKWD przy 1 Froncie Białoruskim.
Formalnie od 20 lutego 1945 r. budynek stał się siedzibą Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Warszawie. Mieszkania na pierwszym, drugim i trzecim piętrze od strony ul. Strzeleckiej zamieniono na pokoje przesłuchań. 25 piwnic użytkowanych do tej pory jako domowe spiżarnie przerobiono na areszt. Dwie skrytki pod schodami (pozbawione wentylacji, światła i okien) zamieniono z kolei na karcery. W związku z bardzo dużą liczbą zatrzymanych także mieszkania na parterze wykorzystywano jako cele. W latach 1945–1948 przeszło przez nie wiele tysięcy aresztowanych – przede wszystkim z kręgów polskiego podziemia niepodległościowego. Nieznana ich liczba straciła życie w wyniku tortur stosowanych przez funkcjonariuszy NKWD i UBP, a ciche dotąd podwórko rozbrzmiewało krzykami katowanych.
W październiku 1948 r. Stołeczna Rada Warszawy na wniosek Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego pozbawiła Z. Jórskiego prawa własności do kamienicy przy ul. Strzeleckiej 8. Stała się ona na powrót zwyczajnym budynkiem mieszkalnym… dla funkcjonariuszy komunistycznego aparatu bezpieczeństwa. Zwyczajną kamienicą z niezwyczajną przeszłością.
Na Strzeleckiej 8 IPN prezentuje skalę komunistycznych represji na specjalnie przygotowanej przez warszawski oddział IPN stałej ekspozycji „Czerwona mapa Warszawy".
Źródło: IPN fot: IPN
