Założenie Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie
Czyniąc zadość powyższej potrzebie, powołuję do życia w Warszawie Muzeum Wojska, jako centralną instytucję muzealną w Polsce, oraz zatwierdzam poniższy status. Pierwszym dyrektorem Muzeum Wojska mianuję p. Gębarzewskiego Bronisława, historyka wojskowości polskiej, dyrektora Muzeum Narodowego m. s. Warszawy.
Belweder, dnia 22 kwietnia 1920 r.
J. Piłsudski
Naczelny Wódz
Tym oto dekretem naczelnik państwa oraz naczelny wódz Armii Polskiej dał początek Muzeum Wojska. Dekret nabrał mocy urzędowej wraz z jego publikacją w Dzienniku Rozkazów Ministerstwa Spraw Wojskowych w dniu 11 maja i od tego momentu rozpoczęło się właściwe tworzenie Muzeum.
Początki były skromne. Podstawą zbiorów placówki były militaria z założonego w 1919 roku Muzeum Wojsk, prezentującego kolekcję z okresu I wojny światowej, jak również część zbiorów wojskowych Muzeum Narodowego. Do tego dochodziły z biegiem czasu kolekcje prywatne, w których zachowały się pamiątki i przedmioty związane z chwalebnymi dziejami polskiego oręża – militaria, mundury, dokumenty, obrazy, mapy i zdjęcia. Dużą część tej kolekcji stanowiły militaria zebrane w poprzednim wieku przez Wincentego Krasińskiego – dawnego szwoleżera i generała wojsk polskich.
Od 1922 roku udostępniono placówkę dla zwiedzających. Siedzibą Muzeum Wojska był początkowo budynek przy ul. Podwale 15, a od 1933 roku jego zbiory i siedziba mieściły się już w obecnym budynku przy al. Jerozolimskich 3. Przed wybuchem II wojny światowej Muzeum Wojska miało w swoich zbiorach kilkadziesiąt tysięcy eksponatów i było największą tego typu placówką w Polsce, organizującą także regularnie wystawy czasowe.
W czasie wojny i okupacji Niemcy przeprowadzili rabunek co cenniejszych eksponatów, natomiast pozostała część została zmagazynowana w kilku niewielkich pomieszczeniach, które udało się dzięki poświęceniu polskich pracowników Muzeum, a zwłaszcza prof. Stanisława Lorentza, ewakuować po upadku Powstania Warszawskiego do Pruszkowa. W najokazalszych salach wystawowych hitlerowcy urządzili skład i magazyn sprzętu Waffen SS. Do dziś zachowała się na jednych z odrzwi plakietka z nazwą ówczesnego „gospodarza” pomieszczeń muzealnych.
Po wojnie i odzyskaniu części zbiorów przystąpiono do odbudowy oraz reorganizacji placówki, przemianowanej w 1946 roku na Muzeum Wojska Polskiego.
Dzisiaj Muzeum – poza swoją główną siedzibą, poszerzoną o ekspozycję plenerową – ma jeszcze dwie filie: Muzeum Katyńskie przy ul. Dymińskiej 13 oraz Muzeum Polskiej Techniki Wojskowej w Forcie Czerniakowskim przy ul. Powsińskiej 13. Nowa siedziba Muzeum ma znaleźć się na Cytadeli Warszawskiej w jednym kompleksie budynków z Muzeum Historii Polski.
Wśród swoich eksponatów placówka posiada między innymi takie „perełki”, jak krzyżacki relikwiarz zdobyty pod Grunwaldem, szabla Stefana Batorego, siodło Stefana Czarnieckiego, mundur Józefa Piłsudskiego, samochód pancerny „Kubuś” z Powstania Warszawskiego, a także inną broń białą i palną oraz uzbrojenie ochronne od X do XXI wieku, ekwipunek wojskowy, sztandary, odznaki, ordery, jak również sprzęt mechaniczny: m.in. broń pancerną, samoloty, sprzęt pływający.
Źródło: Muzeum Historii Polski, fot: NAC
