GRÓB POLICJANTA POLSKIEGO NA TERENIE KWP W KATOWICACH … MIEJSCE PAMIĘCI NARODOWEJ
Grób Policjanta Polskiego jest wzorowany na Grobie Nieznanego Żołnierza, który ma swe korzenie w I wojnie światowej, w czasie której zginęły miliony żołnierzy. Niestety wielu żołnierzy nigdy nie zostało zidentyfikowanych. Kraje, które poniosły największe straty, zaczęły upamiętniać nieznanych poległych żołnierzy, pomnikiem symbolizującym Grób Żołnierza.
Po raz pierwszy pochowano Nieznanego Żołnierza w Wielkiej Brytanii w Opactwie Westminsterskim, 11 listopada 1920 roku a w ślad za tym, takie groby zaczęły budować inne kraje. Ostatni Grób Nieznanego Żołnierza powstał w 1982 roku w Iraku i prawdopodobnie nie powstanie już żaden następny – nieporównanie mniejsze straty w konfliktach wojennych i współczesne techniki identyfikacji ofiar za pomocą DNA czynią budowę takich pomników bezcelową.
Symboliczny i skromny monument zbudowany w Katowicach staraniem członków Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Rodzina Policyjna 1939 r. jest pomnikiem jedynym w swoim rodzaju. Na całym świecie nie ma grobu nieznanego policjanta. Grób zawiera szczątki nieznanego z imienia i nazwiska funkcjonariusza Policji RP, który został zamordowany wiosną 1940 roku w Kalininie (obecnie Twerze) przez funkcjonariuszy NKWD w ramach tzw. „Zbrodni Katyńskiej”. Warto w tym miejscu podkreślić, iż ekshumowane w trakcie prowadzonych prac ekshumacyjnych na terenie kompleksu leśnego Miednoje, szczątki nie znanego polskiego policjanta posiadały resztki umundurowania służbowego – kurtki mundurowej z oznaczeniami Policji Województwa Śląskiego w stopniu starszego posterunkowego.
To, że znajduje się w stolicy województwa śląskiego ma także swoją symboliczną wymowę. Tutaj pamięć o martyrologii policjantów czci się w sposób wyjątkowy. Tu zebrali się ludzie, którzy zwykłe wspomnienie potrafili przekuć na trwałą pamięć, która przestrzega i uczy patriotyzmu młode pokolenia.
Synowie i córki zamordowanych przez sowieckiego okupanta policjantów, skupieni w Ogólnopolskim Stowarzyszeniu Rodzina Policyjna 1939 r. 17 września 1992 roku podjęli uchwałę powołującą Społeczny Komitet Budowy Grobu Policjanta Polskiego. W skład Komitetu Budowy weszli: Witold Banaś – przewodniczący Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Rodzina Policyjna 1939 r. oraz członkowie: Wanda Kustro, Danuta Nerlewska, Maria Nowak, Genowefa Ziomek, Emilia Wośko, Apolonia Stefańczuk, a także przedstawiciele Zarządu Wojewódzkiego NSZZ Policjantów. Komendę Wojewódzką Policji reprezentowali: podisnp. Ryszard Mastalerz - Komendant Wojewódzki Policji, mjr Andrzej Głowacz - Dowódca OP KWP oraz mgr inż. Maria Polańska. Komitet zaszczycił swą osobą równie Senator RP Jan Jesionek, w skład także wszedł przedstawiciel Urzędu Ochrony Państwa - prof. Bronisław Młodziejowski.
Budowę Grobu czynnie wsparła Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w Warszawie, Komenda Wojewódzka Policji w Katowicach, Zarząd Wojewódzki NSZZ Policjantów w Katowicach, Rada Miejska i Urząd Miasta w Katowicach, Sejmik Samorządowy ówczesnego Województwa Katowickiego, Huta „Baildon” w Katowicach oraz Komenda Główna Policji i Ministerstwo Spraw Wewnętrznych oraz funkcjonariusze Służby Więziennej.
Ówczesny Przewodniczący Zarządu Wojewódzkiego NSZZ Policjantów nadkom. Jacenty Solejdowicz, delegował do pomocy Stowarzyszeniu asp. Antoniego Dudę, który wraz z Witoldem Banasiem - Prezesem Stowarzyszenia rozpoczęli akcję informacyjną skierowaną do instytucji i organizacji. „Pukali do drzwi” Komendy Głównej Policji, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. Wszędzie spotkali się z duża życzliwością i przychylność dla sprawy. W strzegomskich kamieniołomach znalazł się materiał na płytę Grobu, a za jego transport zapłaciła Komenda Wojewódzka Policji w Katowicach, natomiast za kamień Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w Warszawie.
Także ówczesny Komendant Główny Policji nadinsp. Zenon Smolarek wyasygnował pieniądze na zakup kostki do wybrukowania Placu Apelowego. Budowę Grobu wsparła Rada Miejska i Urząd Miasta Katowice. Wiceprezydent Marek Tomaszewski, który z ramienia władz miasta wykazywał największe zaangażowanie i pomoc dla działań Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Rodzina Policyjna 1939 r., postarał się o kamieniarzy, którzy wybrukowali plac.
Przy budowie samego Grobu pomagali także funkcjonariusze OP KWP w Katowicach. Finansowy wkład w realizację idei wniosły komendy rejonowe policji, cywilni pracownicy KWP, do których zwrócono się z prośbą o datki oraz członkowie Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Rodzina Policyjna 1939 r.
Projekt Grobu wykonała mgr inż. Maria Polańska z Wydziału Inwestycji KWP w Katowicach. Senator RP Jan Jesionek zainteresował projektem budowy Grobu Policjanta dyrektora Huty „Baildon” w Katowicach mgr Jacka Jagodzińskiego i załogę huty, gdzie wykonano stalową trumnę.
Budowa pomnika trwała trzy i pół miesiąca - od czerwca do września 1993 r. W rok po zawiązaniu się Społecznego Komitetu Budowy 17 września 1993 roku w Archikatedrze p.w. Chrystusa Króla w Katowicach odbyła się uroczysta Msza żałobna koncelebrowana przez Ks. abp Damiana Zimonia - Metropolitę Katowickiego. Msza rozpoczęła uroczysty pogrzeb szczątków nieznanego policjanta, ekshumowanego w Miednoje 16 sierpnia 1991 roku oznakowanych nr kolejnym I/15 i przekazanych Stowarzyszeniu 26 sierpnia 1991 roku przez płk prof. Bronisława Młodziejowskiego.
Szczątki nieznanego funkcjonariusza Policji II RP zostały złożone pod 5 metrowym drewnianym krzyżem (w 2000 roku krzyż został wymienny na stalowy o wyrskości 8 m) w granitowym grobie miedzy dwoma skrzydłami Komendy Wojewódzkiej Policji w Katowicach. Na płycie grobu umieszczono napis dużymi literami łacińskimi: GRÓB POLICJANTA POLSKIEGO oraz odlaną
z brązu czapkę policyjną z numerem służbowym 1399. Przy Grobie umieszczono tablice z nazwiskami zamordowanych policjantów. Grób Policjanta Polskiego stał się miejscem prawdy o zbrodniczym systemie komunistycznym, miejscem zadumy nad losami Polaków, których prochy pozostały na zawsze w obcej ziemi i miejscem modlitwy dla rodzin zamordowanych przez NKWD i Armię Czerwoną funkcjonariuszy Policji II RP.
16 września 1995 roku przy Grobie Policjanta Polskiego stanął Prezydent RP Lech Wałęsa i oddał hołd męczeńskiej śmierci funkcjonariuszy Policji II RP.
Co roku przy Grobie Policjanta Polskiego – Miejscu Pamięci Narodowej są organizowane ogólnopolskie uroczystości upamiętniające Zbrodnię Katyńską (kwiecień) i 17 września – Agresję Związku Radzieckiego na Polskę (wrzesień).
Głównym organizatorem uroczystości jest Zarząd Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Rodzina Policyjna 1939 r. z siedzibą w Katowicach.
W latach 1993-2010 społecznym opiekunem Grobu Policjanta Polskiego był Hubert Szymkowiak – członek Zarządu Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Rodzina Policyjna 1939 r. a od 2010 roku opiekunem społecznym jest Grzegorz Grześkowiak – przedstawiciel Zarządu Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Rodzina Policyjna 1939 r. z/s w Katowicach.
W roku 2018 a w 25. rocznicę utworzenia i poświęcenia tego miejsca pamięci narodowej przeprowadzono renowację Grobu Policjanta Polskiego w ramach prac zleconych przez Oddział IPN w Katowicach, poprzez wypoziomowanie elementów granitowych, uzupełnienie liternictwa oraz przebudowę wiecznego znicza.
Źródło: tekst na podstawie artykułu G. Grześkowiaka (OSRP 1939 r.)
Fotografie: OSRP 1939 r., IPN o. Katowice oraz Policja 997 (policja.pl)
