W hołdzie obrońcy Polski
14 grudnia 2020 roku w Szkole Policji w Katowicach powstał nowy „znak policyjnej pamięci” – Tablica Pamiątkowa - będąca hołdem dla Śp. podinspektora Policji Województwa Śląskiego Augustyna Bańczyka (1888 – 1944) ps. „Gardawski”. Pomimo trudności jakie obecnie spotykają naszą Ojczyznę i obywateli w życiu codziennym, pamiętamy o Kawalerach Walecznych, którzy złożyli swoje życie na ołtarzu Rzeczypospolitej.
„Znak policyjnej pamięci” jest kolejną inicjatywą historyczno - patriotyczną Zarządu Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Rodzina Policyjna 1939 r. z/s w Katowicach, Szkoły Policji w Katowicach oraz Oddziału IPN w Katowicach.
Autorem projektu graficznego tego „znaku policyjnej pamięci” jest Grzegorz Grześkowiak - przedstawiciel zarządu naszego stowarzyszenia.
Pod tablicą kwiaty złożyła Prezes Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Rodzina Policyjna 1939 r. Teresa Bracka oraz Naczelnik Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Katowicach Jan Kwaśniewicz.
Tablica została sfinansowana ze środków Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa Oddziału IPN w Katowicach.
Augustyn Bańczyk
(1888 – 1944)
ps. „Gardawski”
Urodził się 14 sierpnia 1888 roku w Zabrzu-Porembie. W czasie studiów, na wydziale matematyki Uniwersytetu Wrocławskiego, był działaczem na terenie Wrocławia polskich organizacji: Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” i Związku Młodzieży Polskiej „Zet”.
Podczas I wojny światowej walczył w armii niemieckiej (1914-1917). Dostał się do niewoli na terenie Francji, gdzie następnie wstąpił do Armii Polskiej generała Hallera. Na własną prośbę przeniesiony, w kwietniu 1919 roku, do nowoutworzonej jednostki Wojska Polskiego - 1 Pułku Strzelców Bytomskich, gdzie 17 maja 1919 roku objął stanowisko dowódcy III batalionu strzelców.
Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej, ciężko ranny w bitwie pod Filipowem 4 lipca 1920 roku, odznaczony Krzyżem Walecznych.
W sierpniu 1920 roku jako ochotnik został wysłany na teren Górnego Śląską, jako funkcjonariusz Polskiego Komisariatu Plebiscytowego. Został zaprzysiężony jako członek Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska.
Później pełnił służbę w konspiracyjnej Centrali Wychowania Fizycznego, następnie jako Zastępca Komendanta Dowództwa Obrony Plebiscytu.
W trakcie III Powstania Śląskiego był dowódcą jednostki Żandarmerii Polowej Górnego Śląska oraz szkolnego batalionu, które były odwodem Naczelnej Komendy Wojsk Powstańczych.
Po zakończeniu III Powstania Śląskiego, na polecenie dowództwa Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska, jesienią 1921 roku ochotniczo wstąpił do reaktywowanej przez Międzysojuszniczą Komisję Rządzącą i Plebiscytową na Górnym Śląsku - Policji Górnego Śląska (Policja Plebiscytowa). W jej szeregach pełnił służbę jako oficer na terenie powiatu katowickiego do czerwca 1922 roku.
Po powrocie części Górnego Śląska do Polski, 17 czerwca 1922 roku wstąpił do Policji Województwa Śląskiego. Pełnił służbę w stopniu podinspektora na stanowisku Zastępcy Głównego Komendanta.
Był współorganizatorem i reformatorem szkolnictwa zawodowego Policji Województwa Śląskiego. Dzięki dużemu zaangażowaniu podinsp. PWŚl. Augustyna Bańczyka, zostały utworzone szkoły Policji Województwa Śląskiego na terenie Bielska, Chorzowa i Katowic, co w znaczącym stopniu zwiększyło możliwości kształcenia zawodowego śląskich policjantów.
Zwolniony ze służby w Policji Województwa Śląskiego 1 stycznia 1927 roku, nie poparł przewrotu Marszałka Józefa Piłsudskiego w maju 1926 roku, dochowując wierności Rządowi Premiera Wincentego Witosa.
W okresie międzywojennym był jednym z liderów Związku Powstańców Śląskich – na terenie miasta i powiatu Katowice. Inspirował i organizował na terenie miasta uroczystości patriotyczne, upamiętniające powrót Górnego Śląska do Polski oraz kolejne rocznice zrywów powstańczych z lat 1919 - 1920 - 1921. Za swą działalność społeczno - patriotyczną został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi RP.
Ponadto był inicjatorem i współorganizatorem utworzenia na Górnym Śląsku Związku Hallerczyków oraz na terenie Katowic - Koła Byłych Żołnierzy 1 Pułku Strzelców Bytomskich.
W sierpniu 1939 roku współorganizował, na terenie ówczesnego województwa śląskiego, oddziały samoobrony powstańczej, nadzorując je z ramienia Komendy Głównej Związku Powstańców Śląskich. Z wysokim prawdopodobieństwem 2 lub 3 września 1939 roku ewakuował się z Katowic na wschód.
W latach 1940 - 1944 przebywał na terenie Generalnego Gubernatorstwa, gdzie pełnił służbę konspiracyjną jako oficer sztabu Okręgu Kraków Związku Walki Zbrojnej - Armii Krajowej - ps. „Gardawski”.
Aresztowany przez Gestapo w marcu 1944 roku i osadzony w więzieniu przy ul. Montelupich w Krakowie. Zamordowany w publicznej egzekucji 27 maja 1944 roku w Krakowie przy ul. Botanicznej przez funkcjonariuszy Gestapo.
Miejsce spoczynku Śp. podinsp. PWŚl. Augustyna Bańczyka pozostaje do dziś nieznane.
Śp. podinsp. PWŚl. Augustyn Bańczyk, został odznaczony wieloma odznaczeniami państwowymi, m.in.: Krzyżem Niepodległości, Krzyżem Walecznych 1920, Złotym Krzyżem Zasługi RP, Śląską Wstęgą Waleczności i Zasługi kl. I, Gwiazdą Górnośląską oraz Krzyżem Plebiscytowym.
Źródło: OSRP 1939 r.
