Liczebność naszej policji
Do podstawowych zadań policji należą: działalność prewencyjna, polegająca na uprzedzaniu przestępstw i zapobieganiu im, oraz działalność represyjna, wyrażająca się w dochodzeniu i ściganiu przestępstw, którym nie zdołano, pomimo działalność prewencyjną, zapobiec. Wynika z tego, że najważniejszemi czynnikami decydującemi o liczebności policji w danych ośrodkach są: miejscowy stan bezpieczeństwa, gęstość zaludnienia i warunki terenowe, które to względy władze służbowe muszą brać pod uwagę przy ustalaniu etatów poszczególnych jednostek policyjnych.
Zrozumiałą jest rzeczą, że przy ustalaniu etatów nie można kierować się szablonem, nie można ustalić stałych norm, jednakich dla wszystkich jednostek policyjnych, ponieważ obliczenia na tem oparte byłyby niecelowe i nieżyciowe, nie dawałyby pewności utrzymania bezpieczeństwa, spokoju i porządku publicznego, tego najistotniejszego zadania policji. Niesposób bowiem przyjąć za zasadę np. przy obliczaniu liczebności policji w miastach: 500 mieszkańców na 1 policjanta albo na wsi 10 kim.2 i 1000 mieszkańców na 1 policjanta, ponieważ uwzględnienie tylko ilości ludności i obszaru rejonu jednostki policyjnej bez wzięcia pod uwagę najważniejszego czynnika, jakim jest miejscowy stan bezpieczeństwa, nie da możności organom policyjnym należytego wywiązania się ze swego trudnego, ciężkiego i odpowiedzialnego zadania. Tem się też tłómaczy różnorodność liczebności policji w poszczególnych ośrodkach Rzeczypospolitej, jak to będzie widoczne z zestawień, które poniżej podajemy.
Po odliczeniu wszystkich oficerów policji oraz tych szeregowych, którzy stanowią obsadę personalną komend wojewódzkich oraz policji śledczej, mamy w służbie miejskiej 14.764 szeregowych, w służbie zaś wiejskiej 13.873. Bezmała więc 52% ogólnego stanu policji mundurowej pełni służbę miejską, na co składa się cały szereg przyczyn, a mianowicie: a) miasta stanowią miejsca większego skupienia ludności i często są ośrodkami przemysłowemi, wskutek czego kwestja obszaru schodzi do roli podrzędnej, podczas gdy na plan pierwszy wysuwa się liczba ludności, b) stosunki bezpieczeństwa wymagają większej baczności policji w miastach, gdzie zazwyczaj przestępczość pospolita i polityczna przybiera szersze rozmiary. Zaludnienie Rzeczypospolitej (bez woj. śląskiego) według spisu z dnia 1 1 1928 wyraża się w liczbie 28.249.716 mieszkańców, z czego ludności miejskiej 5.964.845 (przy obliczaniu ludności miejskiej wzięto pod uwagę miasta z ludnością ponad 25.000 oraz te miasta, w których znajduje się siedziba komend powiatowych P. P.), ludności wiejskiej—22.284.871 czyli na jednego szeregowego policji przypada przeciętnie w służbie miejskiej 404, w służbie wiejskiej 1.606 mieszkańców.
Nasuwa się tu pytanie, jak przedstawia się liczebność policji w odniesieniu do ilości mieszkańców w innych państwach? Otóż nie licząc policji pruskiej oraz Rosji Sowieckiej, co do których nie posiadamy dokładnych danych, w państwach zagranicznych przypada ogółem na jednego policjanta: na Węgrzech 357 mieszkańców, we Włoszech 520, w Czechosłowacji 647, w Anglji (bez Szkocji i Irlandji) 701, w Hiszpanji 792, w Japonji (bez policji Formozy, Korei i Portu Artura) 965, podczas gdy w Polsce — aż 986 mieszkańców.
Co się tyczy policji specjalnie w większych miastach, to stopień nasycenia ich policją w porównaniu z zagranicą ilustruje zestawienie następujące:
Z powyższych zestawień wynika, że w stosunku do ludności — zarówno pod względem nasycenia policji wogóle, jak i nasycenia w miastach—w porównaniu z innemi państwami pozostajemy dużo wtyle, uwzględniając nawet to, że naogół główne nasze miasta są mniejsze od wielkich miast zagranicznych.
Przechodząc do zobrazowania liczebności naszej policji na wsiach, zauważyć przedewszystkiem należy, że tu obok warunków bezpieczeństwa i gęstości zaludnienia bardzo ważne miejsce zajmuje obszar, z którym bezwzględnie trzeba się liczyć przy rozważaniu obsady liczebnej jednostek policyjnych.
Otóż pod względem obszaru w najkorzystniejszych warunkach znajduje się policja woj. łódzkiego, gdzie na jednego szeregowego przypada 7,77 km.2, podczas gdy w woj. poleskiem aż 27,38 km.2; co się tyczy pozostałych województw, to prócz krakowskiego, gdzie stosunek policji do obszaru ma się jak 1:9,82, przypada na jednego szeregowego od 10,14 km.2 do 24,87 km.2, przeciętnie zaś 14,39 km.2.
Granice, w jakich wahają się obszary rejonów posterunków w poszczególnych województwach przedstawia następująca tabelka.
Jeżeli weźmiemy pod uwagę ilość mieszkańców, to w najkorzystniejszych warunkach znajduje się woj. wileńskie, gdzie na 1 policjanta przypada 685 mieszkańców; drugie pod tym względem miejsce zajmuje woj. nowogródzkie (1 policjant na 707 mieszk.), następnie poleskie (1:795), lubelskie (1:839), pomorskie (1:879), łódzkie (1:973), wołyńskie (1:975), tarnopolskie (1:1032), stanisławowskie (1:1061), lwowskie (1:1101), kieleckie (1:1124), krakowskie (1:1161), poznańskie (1:1175), lubelskie (1:1130) i warszawskie (1:1470).
Przedstawiwszy w poszczególnych województwach stosunek policji do obszaru oraz osobno stosunek ten do ilości ludności, postaramy się zkolei rzeczy zobrazować ten stan przy uwzględnieniu tych dwu czynników, t. j. obszaru i ludności naraz (trzeciego, zresztą bardzo ważnego czynnika, jakim jest miejscowy stan bezpieczeństwa, nie możemy niestety uwzględnić, gdyż nie da się on ująć w liczby jak obszar i ilość mieszkańców). W tym celu posiłkować się będziemy miernikiem, zwanym potencjałem (mocą) nasycenia policją, który otrzymujemy przez pomnożenie ludności przez ilość km.2. Jeśli naprzykład na 1 policjanta przypada w danej miejscowości 15,92 km.2 i 1061 mieszkańców, to cyfry te pomnożone przez siebie dadzą jako iloczyn 16891,12, który jest właśnie tym potencjałem nasycenia danej miejscowości.
Poniższa tabela ilustruje potencjał nasycenia policji w poszczególnych województwach i tem, że im cyfra jest niższa — tem silniejsze oznacza nasycenie.
Na zakończenie ciekawem będzie zapoznacie się z danemi dotyczącemi jednego z mniejszych państw południowych, a mianowicie Bułgarji, mniejszej od Polski co do obszaru prawie 3 i pół razy, gdzie przy 4.940.000 mieszkańców ) 103.146 km.2 obszaru etat policji wynosi 15.397 Funkcjonarjuszów (potencjał — 1956,88, świadczący o bardzo wysokim stopniu nasycenia). Charakterystyczne przytem, że w tej ilości policji bułgarskiej jest 976 oficerów i 14.421 szeregowych, czyli na 15 szeregowych przypadał oficer, (u nas, łącznie z policją śledczą, etat wynosi 900 oficerów i 30.815 szeregowych czyli przeciętnie 1 oficer na 34 szeregowych).
Źródło: „Na Posterunku”, Karol Stadler nadkomisarz Kom. Gł. P. P., zdj. NAC
