Odpowiedzialność karna za przewinienia służbowe w świetle nowej ustawy o P. P. cz. 1
Zanim przystąpimy do właściwego przedmiotu, stosowną będzie rzeczą rozważyć, dlaczego pomimo istnienie powszechnych ustaw karnych znajduje się w nowej ustawie o P. P. specjalny tytuł IV: „Odpowiedzialność karna”: wszak ani ustawa z dn. 17. II 1922 o państwowej służbie cywilnej, ani ustawa o podstawowych prawach i obowiązkach oficerów i szeregowych W. P. żadnych postanowień karnych nie posiadają.
Aby rozważyć należycie tę kwestję, należy sobie uprzytomnić, że stosunek służbowy, jaki łączy wszystkie inne kategorje urzędników państwowych z ich przełożonymi, oparty jest na zupełnie odmiennych zasadach, aniżeli stosunek służbowy policji, co się zaś tyczy wojska, posiada ono swój oddzielny kodeks karny , który stoi na straży utrzymania w pierwszym rzędzie zasad karalności i dyscypliny. W dalszym ciągu naszych rozważań należy zauważyć, że ustawa o P. P. przewiduje i ustala stosunek zależności służbowej w korpusie policyjnym, zorganizowanym na wzór wojskowy, a więc w naturalnym wyniku tego stwarza zasady subordynacji wojskowej.
Ze względu na zależność funkcjonariuszów P. P. od ministra spraw wewnętrznych jako szefa służby bezpieczeństwa, od przełożonych policyjnych oraz władz administracji ogólnej( w dziedzinie utrzymania bezpieczeństwa, spokoju i porządku publicznego) i władz sądowych i prokuratorskich (w zakresie dochodzenia i ścigania przestępstw)- ustawa przewiduje odpowiedzialności za naruszenie stosunku służbowego, Oczywistem jest teraz, źe ze względu na specjalny charakter służby policyjne] oraz ze względu na konieczność utrzymania korpusu policyjnego, na wzór wojska, w karbach dyscypliny—ustawa musiała przewidzieć specjalne sankcje karne za te wypadki naruszenia stosunku służbowego, które nie są przewidziane w ogólnych ustawach karnych, a wieje nie ulegałyby bez tego represji karnej, co musiałoby bardzo ujemnie odbić na spoistości i sprężystości korpusu policyjnego.
Przystępując do omówienia właściwego te-matu niniejszych rozważań, zauważyć należy, że przestępstwa, określone w rozdz. li tytułu IV ustawy o P. P., dadzą się podzielić na następujące 3 kategorje:
a) niewykonanie polecenia oraz zniewaga kierownika właściwej władzy administracji ogólnej, sądowej lub prokuratorskiej (art. 119 i ust 4 art. 122),
b) przestępstwa przeciwko służbie i subordynacji (art 120—125 oraz 127 i 128),
c) przestępstwa służbowe przeciwko podwładnemu (art 126).
A. Niewykonanie polecenia oraz zniewaga kierownika właściwej władzy administracji ogólnej, sądowej lub prokuratorskiej.
1. Niewykonanie polecenia. Art, 10 oraz 11 ustawy o P. P. przenosi całą odpowiedzialność za wydane polecenia organom P. P. na władze administracji ogólnej, sądowe i prokuratorskie; jest to zupełnie zrozumiałe, władze te bowiem powołane są do stania na straży bezpieczeństwa, spokoju i porządku publicznego względnie do* chodzenia i ścigania przestępstw i muszą mieć gwarancją, że polecenia ich, o ile nie nakazują naturalnie czegoś wyraźnie przestępnego, będą należycie wypełnione. Dlatego też art. 119 prze-widuje surową sankcję karną — pozbawienia wołności aż do 6 miesięcy — za umyślne nie-wykonanie polecenia właściwej władzy administracji ogólnej, sądowej lub prokuratorskiej
2. Zniewaga lub czynne targnięcie się. Do tej samej kategorji przestępstw zaliczyć należy zniewagę lub czynne targnięcie się na kierownika władzy administracji ogólnej, sędziego lub prokuratora, w okręgu którego oficer lub szeregowy P.P. pełni służbę, lub w rejonie którego kierownik władzy administracji ogólnej, sędzia lub prokurator spełnia czynności służbowe, np. sędzia śledczy delegowany do przeprowadzenia śledztwa w rejonie, który mu nie jest terytorjalnie właściwy (ust. 4 art. 122). Równocześnie ust. 5 tegoż artykułu wyraźnie zastrzega, że wzajemność zniewagi nie zwalnia od kary.
Zaznaczyć przytem należy, że art. 132 wy-łącza od odpowiedzialności z ust. 4 art. 122 (zniewaga lub targnięcie się na kierownika władzy adm. sędziego lub prokuratora) —- oficerów lub szeregowych P. P., będących w chwili popełnienia takich przestępstw na etacie Komendy Głównej lub do niej prżykomenderowanych, jeżeli zaś chodzi o pokrzywdzonego sę-dziego lub prokuratora — oficerów lub szeregowych z etatu komend wojewódzkich lub do niej przykomenderowanych. Natomiast oficerowie ci i szeregowi odpowiadają w tego rodzaju wypadkach na podstawie postanowień ogólnych ustaw karnych. Z drugiej strony oficer lub szeregowy Komendy Głównej oraz komendy wojewódzkiej — odkomenderowany do pełnienia służby w jednostce wykonawczej (np. do komendy powiatowej), podpada w tego rodzaju wypadkach pod postanowienia ust. 4 art. 122. Również i oficerowie i szeregowi z etatu specjalnych oddziałów, utworzonych przy komendach wojewódzkich, a przeznaczonych także do czynności dochodzenia i ścigania przestępstw, lub też do takich oddziałów przykomendęrowani, jeżeli dopuszczą się zniewagi lub czynnego targnięcia się na osobę sędziego lub prokuratora w czasie lub w związku z pełnieniem twych czynności w zakresie dochodzenia i ścigania przestępstw, odpowiadają sądowo-karnie w trybie ust. 3 art. 131 ustawy o P. P., a mianowicie na wniosek prezesa sądu apelacyjnego, jeżeli idzie o sędziego, lub też prokuratora apelacyjnego, jeżeli pokrzywdzony został przedstawiciel urzędu prokuratorskiego.
Nasuwa się teraz pytanie, dlaczego za zniewagę lub targnięcie się na kier. władzy adm., sędziego i prokuratora — oficerowie i szeregowi Komendy Głównej oraz komendy wojewódzkiej, wzgl. do tych komend przykomenderowani, odpowiedzialni są w trybie odrębnym (według ogólnych ustaw karnych). Znajdujemy na to wy- czerpującą odpowiedź w ust. 3 art. 11 ustawy, który stanowi, że władze administracji ogólnej, sądowe lub prokuratorskie mogą wydawać polecenia tylko tym organom policyjnym (jednostkom organizacyjnym wzgl. Poszczególnym oficerom i szeregowym P.P.), które są w zależności i od nich przy pełnieniu obowiązków służbowych dla P.P.), bądź czasowo (na podstawie szczególnego zarządzenia). Zrozumiałą jest przeto rzeczą, że za przekroczenia natury służbowej z dziedziny zależności służbowej mogą odpowiadać tylko ci oficerowie i szeregowi P.P., którzy są przy pełnieniu obowiązku służby albo stale, albo też czasowo od danej władzy uzależnieni : a więc np. oficer inspekcyjny komendy wojewódzkiej nie jest w żadnej zależności służbowej od starosty, nie może też odpowiadać za jego zniewagę jak za zniewagę swego zwierzchnika, a tylko za zniewagę urzędnika w ogólności a więc na podstawie ogólnych ustaw karnych.
Źródło: „Na Posterunku”, nr 29/1928, Karol Stadler nadkomisarz Komendy Gł. P. P., zdj. NAC
