Przepisy drogowe w Polsce cz. 1
„Czas to pieniądz" — mówią Anglicy, jeden z najpotężniejszych narodów świata. Odległość—przestrzeń „kradnie" czas, a wiec kradnie pieniądz. Dlatego też ludzkość od najdawniejszych czasów stara się przestrzeń „skrócić" t zn. przebyć ją w jak najkrótszym czasie, szybko przesyłać wiadomości, ludzi i towar. Dwie drogi prowadzą do tego celu — budowa dróg i ulepszenie środków lokomocji, które podnoszą dobrobyt kraju, sprzyjają rozwojowi kultury i handlu. Celowi temu służą obecnie drogi żelazne i bite, drogi wodne, linje telegrafu i telefonu, koleje żelazne i samochody, parowce, a ostatnio telegraf bez drutu i samolot — dwa ptaki bezdrożne i chyże.
Mimo rozwój kolei żelaznych — drogi zwykłe mało straciły na swem znaczeniu gospodarczem, kulturalnem, turystycznem i wojskowem, dlatego też zagadnienia związane z budową dróg, ich utrzymaniem i zapewnieniem na nich maksimum bezpieczeństwa są przedmiotem stałej troski państwa i samorządów i winny stać się przedmiotem szanowanym i chronionym przez każdego uświadomionego obywatela państwa, rozumiejącego błogosławione skutki dobrych i bezpiecznych dróg dla dobra całego państwa, awiec i jego obywateli. W dalszym ciągu zajmiemy się też wyłącznie drogami w ścisłem znaczeniu, t. j. drogami lądowemi, przeznaczonemi do ruchu kołowego. Przepisy drogowe, dotyczące dróg kołowych zmierzają do dwóch celów — pierwszy to budowa i utrzymanie dróg, drugi — to przepisy porządkowe na drogach, zmierzające do zapewnienia ochrony samej drogi i bezpieczeństwa publicznego, t. j. regulujące ruch. W tej też kolejności, stosownie do tego podziału, rozpatrzymy obowiązujące u nas przepisy drogowe.
ROZDZIAŁ I.
Budowa i utrzymanie dróg.
Zasadnicze przepisy o budowie dróg zawierają się w:
- ust. z 10.X1I 1920 r. o budowie i utrzymaniu dróg publ. (Dz. Ust. Nr. 6 poz. 32 z 1921 r.);
- rozp. z 1 .VI 1927 r. o ustalaniu szerokości dróg publ. na Kresach Wsch. (Dz. Ust. Nr. 51 poz. 453) oraz rozp. wykonawc^em, ogłoszonem w Nr. 83 Dz. Ust. z tegoż roku pod poz 743;
- rozp. z 11.X 1927 o zmianach w sieci publ. dróg państ. (Dz. Ust. Nr. 91 poz. 817)
(patrz również ust. z 23.VI 21 — Dz. Ust. Nr. 63 poz. 387 oraz z z 6.IX 22 r. — Dz. Ust. Nr. 89 poz. 808);
- rozp. z 20.X 1927 r. o dostarczaniu środków przewozowych dla wykonywania budowy i utrzymania dróg publ, i mostów (Dz. Ust. Nr. 95 poz. 846).
Według art. 1 ust. z 10.XII20 r. o budowie i utrzymaniu dróg publ., drogi publiczne dzielą się na:
a) państwowe, mające znaczenie ogólno-państwowe,
b) samorządowe, mające znaczenie lokalne.
Wśród dróg samorządowych ustawa rozróżnia drogi:
- wojewódzkie (mające znaczenie dla całego województwa),
- powiatowe, (mające znaczenie dla powiatu) i
- gminne, do których zaliczono place ł ulice miejskie.
Ten, do kogo droga należy, obowiązany jest ją utrzymywać. Wykaz dróg państwowych, których łączna długość wynosi około 12 tysięcy kilometrów, zawiera załącznik do ustawy z 10.XII 20 (wymienionej powyżej pod punktem 1 oraz przepisy uzupełniające, wskazane pod punktem 3).
Za przynależność drogi publicznej, a więc za podlegającą takiej samej ochronie jak sama droga—zostały uznane wszelkie urządzenia, które znajdują się na torze jezdnym lub tuż obok niego, jak: mosty, tamy, nasypy, rowy, place składowe na materjaly drogowe, budynki drogowe i t. p. {art. 3 ustawy).
Ogólny nadzór nad drogami należy do Min. Robót Publ., przytem nad samorządowemi — w porozumieniu z Min. Spr. Wewn.
W celu umożliwienia i ułatwienia wykonywania zadań, związanych z budową i utrzymaniem dróg przysługują odnośnej władzy następujące uprawnienia:
- prawo wywłaszczenia względnie czasowego zajęcia gruntów i materjałów niezbędnych do budowy i utrzymania dróg (art. 5 ust.);
- prawo wstępu i wykonywania prac na gruntach prywatnych, za wynagrodzeniem szkód wyrządzonych w czasie dokonywania pomiarów (art. 6 ust.);
- prawo żądania od ludności świadczeń drogowych w naturze, t. j. bądź robocizny, bądź dostarczenia środków przewozowych (art. 28—32 u stewy oraz rozporządzenie z 20.X 1927 wskazane pod punktem 5).
Źródło: „Na Posterunku”, nr 17/1928, Z. Grzegorzewski, zdj. NAC
