Biogram Witalisa Olszańskiego - patrona Komendy Wojewódzkiej Policji w Bydgoszczy
Witalis OLSZAŃSKI, płk rez. WP, urodził się 11 września 1885 r. w Żelechowie Wielkim, s. Kazimierza Napoleona Jastrzębiec-Olszańskiego i Wandy Zuzanny z d. Szczerbińskiej. W trakcie nauki od 1900 r. działał w tajnych organizacjach studenckich w Buczaczu i Złoczowie. W 1906 r. ukończył szkołę gimnazjalną we Lwowie i zdał egzamin dojrzałości. Następnie studiował nauki prawnicze na Uniwersytecie Lwowskim (późniejszym Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie) oraz agronomię na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Od 1 października 1908 do 1 października 1909 r. odbył służbę w wojsku austriackim w 19. pułku obrony krajowej, w trakcie której ukończył szkołę oficerską. Następnie w latach 1911 i 1913 jako kadet aspirant uczestniczył w jednomiesięcznych ćwiczeniach wojskowych w 36. pułku obrony krajowej.
Po wybuchu I wojny światowej 1 sierpnia 1914 r. został wcielony do armii austriackiej, gdzie służył w 36. pułku strzelców oraz w 84. pułku piechoty, początkowo jako komendant plutonu, później kompanii, a następnie batalionu. W trakcie I wojny światowej walczył na frontach rosyjskim i włoskim. 1 października 1914 r. został mianowany chorążym, 1 maja 1915 r. podporucznikiem, a 1 sierpnia 1917 r. porucznikiem. Ze służby w armii austriackiej odszedł 30 października 1918 r.
1 listopada 1918 r. zgłosił się jako ochotnik do obrony Lwowa, gdzie od 3 listopada 1918 r. brał czynny udział w walkach na odcinku I „Cytadela”. Od 5 listopada 1918 r. jako porucznik, komendant plutonu i placówki dowodził obroną na odcinku I pododcinka „Remiza”. W trakcie walk dowodził również jako komendant oddziałami policyjno-patrolowymi wysyłanymi w najbardziej krytycznych momentach na różne odcinki walk obronnych. W sposób szczególny wsławił się w trakcie walk na odcinkach „Zboiska”
i „Bednasówka”.
28 listopada 1918 r. wstąpił do Rządowej Straży Bezpieczeństwa we Lwowie, gdzie służył jako dowódca kompanii. Następnie od 30 lipca 1919 r. do 20 listopada 1919 r. służył w Sekcji Administracyjno-Prawnej Departamentu Gospodarczego w Ministerstwie Spraw Wojskowych. Od 20 listopada 1919 r. ponownie służył w Rządowej Straży Bezpieczeństwa we Lwowie. 1 grudnia 1919 r. przeniesiony został do rezerwy, a 1 kwietnia 1920 r. został zweryfikowany jako kapitan rezerwy Wojska Polskiego. Tego samego dnia został awansowany do stopnia kapitana Rządowej Służby Bezpieczeństwa. Za odwagę i męstwo w walce o niepodległość był odznaczany dwukrotnie w 1918 i w 1920 r. Krzyżem Walecznych, w 1918 r. Krzyżem Obrony Lwowa, a także Krzyżem Odcinka I we Lwowie i Krzyżem „Orlęta”.
Co najmniej od 18 kwietnia 1921 r. służył w Policji Państwowej miasta Lwowa. W tym dniu został mianowany nadkomisarzem Policji Państwowej we Lwowie. Następnie objął stanowisko zastępcy komendanta PP miasta Lwowa. Jako oficer Policji Państwowej angażował się w zapewnienie bezpieczeństwa i porządku publicznego we Lwowie. 10 maja 1923 r. został mianowany kierownikiem działu administracji i pełniącym obowiązki zastępcy komendanta okręgu nowogródzkiego PP. 1 lipca 1924 r. został awansowany do stopnia podinspektora PP. Następnie 1 listopada 1924 r. został przeniesiony na stanowisko zastępcy komendanta okręgu XV PP w Nowogródku z jednoczesnym powierzeniem obowiązków na stanowisku komendanta okręgu XV PP w Nowogródku. Na stanowisku tym powierzono mu zadanie organizacji Policji Państwowej na terenie województwa nowogródzkiego.
26 czerwca 1927 r. został przeniesiony do województwa pomorskiego, gdzie objął stanowisko komendanta wojewódzkiego Policji Państwowej w Toruniu. W tym czasie dokonał reorganizacji Policji Państwowej województwa pomorskiego, w tym na wybrzeżu i w Gdyni. W listopadzie 1928 r. odznaczony został Złotym Krzyżem Zasługi, a 1 lipca 1929 r. awansowano go do stopnia inspektora PP. 23 grudnia 1933 r. został odznaczony Krzyżem Niepodległości. Od 4 marca do 21 kwietnia 1934 r. brał udział w studium śledczym dla komendantów wojewódzkich PP. 7 lutego 1936 r., w ramach reorganizacji Policji Państwowej przeprowadzanej przez nowego komendanta głównego PP, ponownie został mianowany na stanowisko komendanta wojewódzkiego PP w Nowogródku. W trakcie służby był również odznaczony Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości i Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918– 1921. Po wybuchu II wojny światowej 12 września 1939 r. został wyznaczony przez Komendę Główną PP jako odpowiedzialny za organizację militaryzacji Policji Państwowej województw nowogródzkiego, poleskiego i wołyńskiego. W tym celu wyruszył trasą Baranowicze–Kobryń–Brześć w kierunku koncentracji Policji Państwowej w okolicach Łucka i Tarnopola. Wypełniając do końca powierzone mu zadania, między 18 a 19 września 1939 r. dostał się do niewoli radzieckiej w okolicach Tarnopola. Początkowo prawdopodobnie został umieszczony w obozie przejściowym w Szepietówce, a następnie trafił do obozu w Ostaszkowie. W obozie tym inspektor Witalis Olszański był obiektem szczególnego zainteresowania służb specjalnych NKWD. W grudniu 1939 r. został wywieziony z obozu w Ostaszkowie w nieznanym kierunku i nigdy nie powrócił.
14 stycznia 1949 r. inspektor Witalis Olszański został uznany za zmarłego z dniem 9 maja 1946 r. Inspektor Witalis Olszański pośmiertnie został odznaczony 15 sierpnia 1985 r. Krzyżem Kampanii Wrześniowej 1939, a 24 kwietnia 1995 r. Medalem za Udział w Wojnie Obronnej 1939.
opracował: Paweł Zawada