POLICJA PLEBISCYTOWA CZYLI POLICJA GÓRNEGO ŚLĄSKA
Choć jej historia to niecałe dwa lata istnienia, to trudno przecenić doniosłość jej powstania i działalności.
Choć jej historia to niecałe dwa lata istnienia, to trudno przecenić doniosłość jej powstania i działalności. Policja Plebiscytowa, nazywana czasami parytetową, została powołana 24 sierpnia 1920 r. i zastąpiła na Górnym Śląsku policyjne organizacje niemieckie. Policja Plebiscytowa, wkrótce przemianowana na Policję Górnego Śląska, zapewniła Ślązakom kontakt z przedstawicielami władzy w języku polskim, co dotąd nie było możliwe.
Przypomnijmy, w tym czasie II Rzeczpospolita zmagała się na swoich terenach z nawałą bolszewicką, a Górnym Śląskiem administrowała Międzysojusznicza Komisja Rządząca i Plebiscytowa w Opolu, powstała w wyniku postanowień Traktatu Wersalskiego, kończącego I wojnę światową. 19 sierpnia 1920 r. wybuchło II Powstanie Śląskie, którego jednym z celów było usunięcie z obszaru plebiscytowego niemieckich organizacji policyjnych i utworzenie policji mieszanej, polsko-niemieckiej. Zmagania powstańców zakończyły się sukcesem. 24 sierpnia 1920 r. Międzysojusznicza Komisja Rządząca i Plebiscytowa na Górnym Śląsku, za zgodą aliantów, nakazała rozwiązać Sicherheitpolizei i powołać policję mieszaną.
Niemiecka nazwa Policji Plebiscytowej to Abstimmungspolizei (Apo). Złożona w połowie z funkcjonariuszy polskich i niemieckich dbała o porządek w okresie plebiscytowym. Komendantem Głównym Policji Plebiscytowej był francuski generał Georges Ponnet. W referendum 20 marca 1921 r., w którym wzięło udział 97,5 proc. uprawnionych do głosowania, prawie 60 proc. opowiedziało się za przynależnością tych ziem do Niemiec. W maju 1921 r. wybuchło III Powstanie Śląskie, największe z dotychczasowych, które zapewniło Rzeczpospolitej korzystniejszy podział spornego obszaru. Wtedy też na czele Policji Górnego Śląska stanął włoski porucznik Pezenti.
Ostatecznie Policja Plebiscytowa została rozwiązana 16 czerwca 1922 r.. Dzień później na terenach przyznanych II RP zaczęła działać Policja Województwa Śląskiego, która jako autonomiczna formacja zapewniała bezpieczeństwo w tym rejonie Polski do wybuchu II wojny światowej. Była bliźniaczą służbą w stosunku do Policji Państwowej, ale z własną strukturą, finasowaniem i Głównym Komendantem.
Paweł Ostaszewski / Wydział Edukacji Historycznej GKGP
Zdjęcia: Dziesięciolecie Służby Bezpieczeństwa w Polsce Odrodzonej. Wydawnictwo "Gazety Administracji i Policji Państwowej" Warszawa 1925. Zbiory własne WEH G KGP
O uroczystościach w Katowicach
