Granatowi z Pawiaka
W grudniu ubiegłego roku w Sali im. Państwowego Korpusu Bezpieczeństwa w KGP usłyszeliśmy z ust Michała Krzysztofa Wykowskiego, Prezesa Zarządu Głównego Warszawskiego Stowarzyszenia Rodzina Policyjna 1939 r., że w 2025 r. ukaże się książka o polskich policjantach, którzy w czasie II wojny światowej przeszli przez więzienie na Pawiaku. Minęło pół roku i publikacja ujrzała światło dzienne!
„Granatowi z Pawiaka. Policjanci II RP – więźniowie Pawiaka w latach okupacji hitlerowskiej” to tytuł kolejnej książki sygnowanej przez Warszawskie Stowarzyszenie Rodzina Policyjna 1939 r. Autorzy, znani z poprzednich publikacji to Michał Krzysztof Wykowski i jego syn Stanisław Wojciech Wykowski. Retuszem zdjęć i dokumentów zajął się natomiast Jan Krzysztof Wykowski, brat Stanisława.
Pozycja ukazała się w roku sześćdziesięciolecia Muzeum Pawiak i jest kolejną inicjatywą WSRP 1939 r., mającą na celu upamiętnienie polskich policjantów, którzy zostali osadzeni przez Niemców na Pawiaku. Wcześniej 9 maja br. na dziedzińcu muzeum została uroczyście odsłonięta tablica poświęcona tym właśnie funkcjonariuszom.
„Granatowi z Pawiaka” to czwarta publikacja rodzinnego zespołu, który nadaje ton Warszawskiemu Stowarzyszeniu Rodzina Policyjna 1939 r. Poprzednie książki, niezwykle cenne, rzucające światło na wciąż mało znane fakty z dziejów Policji Państwowej, dające Czytelnikowi wiedzę uporządkowaną i sprawdzoną to: „Policyjnym szlakiem pamięci po warszawskich nekropoliach. Miejsca spoczynku policjantów Policji Państwowej II RP”, wydana w 2021 r., „Żołnierze granatowej armii. Sylwetki policjantów Policji Państwowej II RP”, napisana wspólnie ze Zbigniewem Bartosiakiem (swego czasu Dyrektorem Biura Historii i Tradycji Policji KGP), wydana w 2022 r. oraz „Prawda i Pamięć. Dwudziestolecie powstania i działalności Kapituły Honorowego Medalionu Pamięci «Pieta Miednoje 1940»” z roku 2023.
Poniżej prezentujemy notę wydawców, która zwięzły sposób przybliża treść książki i zaprasza Czytelników do zapoznania się z całością.
Czytając natomiast załączniki można zapoznać się z recenzjami poprzednich książek, sygnowanych przez WSRP 1939 r., które ukazały się na łamach prasy policyjnej.
Zapraszamy do lektury
Paweł Ostaszewski / Wydział Edukacji Historycznej GKGP
Załączniki:
P. Ostaszewski, "Zapalmy dla nich znicze", Miesięcznik "Gazeta Policvjna", grudzień 2021 r.,
P. Ostaszewski,"Prawda i pamięć", Miesięcznik "Gazeta Policvjna", styczeń 2024 r.,
Nota wydawnicza:
W lipcu br., ukazała się publikacja „Granatowi z Pawiaka. Policjanci II RP – więźniowie Pawiaka w latach okupacji hitlerowskiej” autorstwa Michała Krzysztofa Wykowskiego i Stanisława Wojciecha Wykowskiego, prezesów ZG Warszawskiego Stowarzyszenia Rodzina Policyjna 1939 roku.
Praca została poświęcona pamięci policjantów Policji Państwowej II RP, pełniących służbę w okresie okupacji niemieckiej w strukturach Policji Polskiej Generalnego Gubernatorstwa. Autorzy skierowali uwagę Czytelników na policjantów, którzy w latach II wojny światowej przeszli przez Pawiak – jedno z największych w granicach okupowanej Polski więzień politycznych. Tu, w ciągu niespełna pięciu lat okupacji niemieckiej, przebywało około 100.000 osób, z czego 37.000 zostało zamordowanych a 60.000 zostało wywiezionych poza jego teren w 95 transportach. Mury tego dziewiętnastowiecznego więzienia dla osadzonych stały się niemym świadkiem cierpienia i nieludzkich tortur.
Pawiak był etapem przed transportem do niemieckich KL Auschwitz, Majdanek, Gross Rosen, Mauthausen Gusen i innych obozów. Dla wielu ludzi stał się tragicznym kresem ich życia i służby państwu polskiemu. Policjanci - Bohaterowie niniejszej pracy, ginęli rozstrzeliwani w zbiorowych egzekucjach w różnych miejscach stolicy. W dużej części wśród ruin upadłego po powstaniu getta warszawskiego. W społecznej świadomości utrwaliły się nazwy miejsc: Palmiry, Laski, Babice, Wólka Węglowa, Wydmy Łuże, Bukowiec, Marki, Zielonka, „Szwedzkie Góry” na Bemowie, Wawrzyszew, Żerań, Lasy Chojnowskie, Las Kabacki, Lasy Sękocińskie, Rembertów, Anin, Wawer i wiele innych, gdzie rozstrzeliwano przywiezionych z Pawiaka więźniów, wcześniej poddawanych okrutnym śledztwom w okrytej złą sławą siedzibie Gestapo przy Alei Szucha. W ciągu lat wojny i niemieckiej okupacji wokół Warszawy powstała w ten sposób czarna mapa miejsc kaźni, określona potem „Warszawskim pierścieniem śmierci”.
W prezentowanej publikacji autorzy kreślą historię więzienia Pawiak, opisują losy korpusu policyjnego po wybuchu II wojny światowej, przedstawiają ponad sześćdziesiąt not biograficznych policjantów II RP, czynnych podczas okupacji niemieckiej w strukturach konspiracyjnych i pełniących służbę w Policji Polskiej GG, wskazują miejsca kaźni, sygnalizują powojenne losy tych policjantów, którzy przetrwali koszmar wojny.
Recenzentami publikacji są: prof. dr. hab. dr. h. c. Andrzej Misiuk z Uniwersytetu Warszawskiego oraz dr Zbigniew Bartosiak z Akademii Nauk Stosowanych Gospodarki Krajowej w Kutnie.
Partnerami wydania publikacji są: Policja, Muzeum Niepodległości w Warszawie, Muzeum Więzienia Pawiak, Fundacja Pomocy Wdowom i Sierotom po Poległych Policjantach, Związek Zawodowy Pracowników Cywilnych MSWiA, Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Policjantów, Stowarzyszenie Generałów Policji RP, Związek Oficerów Rezerwy RP, Stowarzyszenie Żandarmerii Wojskowej „Żandarm” oraz Warszawska Rodzina Katyńska.
Książka została wydana pod honorowym patronatem Warszawskiego Stowarzyszenia Rodzina Policyjna 1939 roku.
Bez wątpienia niniejsza publikacja przyczyni się do przybliżenia wiadomości i ocalenia pamięci o policjantach czasu wojny, uchroni od zapomnienia wielu „granatowych” żołnierzy, którzy działając w trudnych warunkach okupacji niemieckiej, w strukturach konspiracyjnych Polskiego Państwa Podziemnego mieli zawsze na względzie polską rację stanu i trwanie na posterunku prawa i państwowości aż po wieczór istnienia.
Wydawcy