Aktualności - Historia i Tradycja

Marsz przez puszczą Kurpiowską. Ofensywa wojsk naszych, po przełamaniu oporu nieprzyjaciela, trwała na całym froncie. Żołnierz sowiecki - zdemoralizowany, głodny i przemęczony, klnąc na swych dowódców, nie myślał już o zdobyciu „pańskiej” Warszawy i marzył jedynie o tym, aby ocalić własne życie. Nasze Naczelne Dowództwo, postawiło sobie za zadanie, aby siły nieprzyjacielskie zniszczyć zupełnie i zmusić je do poddania się względnie zepchnąć na terytorium Prus Wschodnich. Zadanie to wymagające ogromnych mas wojska, których nam brakowało, zostało mimo to jednak w znacznej mierze wykonane.

Ofensywa na Serock Po parogodzinnym odpoczynku w Zegrzu, wieczorem 16 sierpnia szwadron przydzielono do dyspozycji 7-mej brygady rezerwowej piechoty, a ściślej - do dyspozycji 155-go pułku piechoty (obecnie 73 p. p.), który miał za zadanie nocą z 16 na 17 sierpnia zaatakować Serock. Dodać tu trzeba, że w związku ze znakomicie rozwijającą się ofensywą naszej 5-ej armii, której prawe skrzydło zajęło Nasielsk, skutkiem czego nieprzyjaciel cofał się w popłochu na Pułtusk, dowództwo I armii musiało również przystąpić do ofensywy.

„Słońce i wichry spaliły im twarze. Sczernieli, wychudli, lecz duch silny w nich zawsze pozostał. Nie było imprezy, na którą nie byliby gotowi się porwać” - JANUSZ JAGRYM-MALESZEWSKI („Cucyłów" — wspomnienie bojowe z dziejów 2-go szwadronu ułanów Legionów Polskich)

Oficer Policji Państwowej II RP i major Wojska Polskiego, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, żołnierz Armii Krajowej, bohater Powstania Warszawskiego oraz najbardziej znany Cichociemny wśród funkcjonariuszy PP. Jest symbolem pokolenia, które oddało swoje życie za Ojczyznę.

Małopolska Wschodnia w okresie wojny polsko-sowieckiej w roku 1920 była dłużej objęta działaniami wojennymi niż inne dzielnice. Wynikało to w znacznej mierze z położenia geograficznego tej połaci kraju. Wojska sowieckie w swej ofensywie znalazły się szybko pod Warszawą, ale prędzej jeszcze nim przyszły, musiały się stamtąd wycofać i tym samym opuścić ogromne tereny, uwalniając je od „rozkoszy" swej inwazji. Znacznie gorzej przedstawiała się sytuacja pod tym względem w Małopolsce Wschodniej, gdzie oddziały - tak nasze, jak również sowieckie - miały swoje skrzydła prawe, czy też lewe.

Nieszawa, tak jak Włocławek, znajduje się na lewym brzegu Wisły. Obrona tego miasta była jednak trudniejsza od obrony Włocławka, gdyż w Nieszawie nie było zupełnie wojska, więc zadania te spadły początkowo wyłącznie na funkcjonariuszy Policji Państwowej i dowodzącego nimi komendanta powiatowego PP, kom. Stanisława Duchińskiego. Były one ogromnie trudne i odpowiedzialne.

Po nakazanym przez Naczelnego Wodza odwrocie naszych wojsk z nad Buga we Włocławku zapanowała trwoga. Urzędnicy wraz z ewakuowanymi urzędami i zamożniejsi mieszkańcy wyjeżdżali z miasta. Inni, pozostający w mieście, zakopywali w ziemi cenniejsze przedmioty i pieniądze, zakupując uprzednio zapasy żywności, które z góry już starali się ukryć w bezpiecznym miejscu przed głodnym żołnierzem armii wroga. 12 sierpnia przybyły do Włocławka ewakuowane oddziały policji z powiatów mławskiego, sierpeckiego i lipnowskiego.

Z końcem lipca 1920 r. ciężkie i denerwujące dni nastały dla Chełma. Cofające się wojska nasze, powodowane rozkazem Naczelnego Wodza Marszałka Józefa Piłsudskiego, zatrzymały się nad pobliskim Bugiem i toczyły tam zażarty bój z przeważającymi siłami wroga. Przez miasto przejeżdżały tysiące wozów uciekinierów z terenów przyfrontowych. Równocześnie ewakuowały się urzędy. W mieście wrzało od najsprzeczniejszych opowieści, przywożonych przez uciekinierów, z których jedni dowodzili, że wojska nasze zostały już pobite i cofnęły się w głąb kraju, omijając miasto, inni natomiast przekonywali, że bój nad Bugiem trwa jeszcze i że szala zwycięstwa zaczyna przechylać się na naszą stronę.

Rozkaz o wyjeździe z Warszawy oficerowie i żołnierze 213 o. p. p. przyjęli z entuzjazmem, bowiem niedopuszczenie do walki z sowieckim agresorem ujemnie wpływało na ich nastrój. Obecnie rozkaz wyjazdu uznali za równoznaczny z odmaszerowaniem na front. Ucieszyli się z tego powodu Jednak już na dworcu okazało się, że ich pułk nie będzie jednym oddziałem.

Praca policji w czasie wojny jest zawsze uciążliwa i skomplikowana, stwarza bowiem - na skutek nienormalnej sytuacji w kraju - szereg nowych zjawisk życiowych, które wymagają natychmiastowego regulowania. Zadania policji, trudne nad wyraz, są mimo to jeszcze znośne, jeśli wojna toczy się na terenach państwa nieprzyjacielskiego, względnie jeśli walki trwają na stałych, umiejscowionych pozycjach. Jeśli natomiast własne wojska rozpoczną odwrót w głąb kraju, wówczas dopiero następuje najuciążliwszy okres działań nie tylko dla wojska, ale i dla policji, która musi zająć się przeprowadzeniem i dopilnowaniem ewakuacji z terenów zagrożonych inwazją.