Aktualności - Historia i Tradycja

W ramach obchodów 100. rocznicy „Cudu nad Wisłą” w Kuligowie 29 sierpnia odbyły się uroczystości upamiętniające Bitwę Warszawską 1920 roku, pod honorowym patronatem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji Mariusza Kamińskiego. W tym roku uroczystości miały nieco inny charakter z uwagi na sytuację epidemiczną w Polsce.

Zakończyliśmy cykl artykułów poświęconych udziałowi policji w wojnie polsko-sowieckiej w roku 1920 opisem dziejów bohaterskiego szwadronu policyjnego. Cyklem tym nie wyczerpaliśmy całokształtu materiałów historycznych, będących w naszym posiadaniu, nie wspominaliśmy nic bowiem o walkach policji w obronie Płocka i Zamościa, o walkach policji ostrołęckiej, rypińskiej, sierpeckiej itd. Opisowi bojów policji w Małopolsce Wschodniej poświęciliśmy tylko jeden, pobieżny zresztą, artykuł, o działaniach zaś wojennych policji pomorskiej zamilczeliśmy zupełnie.

Marsz przez puszczą Kurpiowską. Ofensywa wojsk naszych, po przełamaniu oporu nieprzyjaciela, trwała na całym froncie. Żołnierz sowiecki - zdemoralizowany, głodny i przemęczony, klnąc na swych dowódców, nie myślał już o zdobyciu „pańskiej” Warszawy i marzył jedynie o tym, aby ocalić własne życie. Nasze Naczelne Dowództwo, postawiło sobie za zadanie, aby siły nieprzyjacielskie zniszczyć zupełnie i zmusić je do poddania się względnie zepchnąć na terytorium Prus Wschodnich. Zadanie to wymagające ogromnych mas wojska, których nam brakowało, zostało mimo to jednak w znacznej mierze wykonane.

Ofensywa na Serock Po parogodzinnym odpoczynku w Zegrzu, wieczorem 16 sierpnia szwadron przydzielono do dyspozycji 7-mej brygady rezerwowej piechoty, a ściślej - do dyspozycji 155-go pułku piechoty (obecnie 73 p. p.), który miał za zadanie nocą z 16 na 17 sierpnia zaatakować Serock. Dodać tu trzeba, że w związku ze znakomicie rozwijającą się ofensywą naszej 5-ej armii, której prawe skrzydło zajęło Nasielsk, skutkiem czego nieprzyjaciel cofał się w popłochu na Pułtusk, dowództwo I armii musiało również przystąpić do ofensywy.

„Słońce i wichry spaliły im twarze. Sczernieli, wychudli, lecz duch silny w nich zawsze pozostał. Nie było imprezy, na którą nie byliby gotowi się porwać” - JANUSZ JAGRYM-MALESZEWSKI („Cucyłów" — wspomnienie bojowe z dziejów 2-go szwadronu ułanów Legionów Polskich)

Oficer Policji Państwowej II RP i major Wojska Polskiego, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, żołnierz Armii Krajowej, bohater Powstania Warszawskiego oraz najbardziej znany Cichociemny wśród funkcjonariuszy PP. Jest symbolem pokolenia, które oddało swoje życie za Ojczyznę.

Małopolska Wschodnia w okresie wojny polsko-sowieckiej w roku 1920 była dłużej objęta działaniami wojennymi niż inne dzielnice. Wynikało to w znacznej mierze z położenia geograficznego tej połaci kraju. Wojska sowieckie w swej ofensywie znalazły się szybko pod Warszawą, ale prędzej jeszcze nim przyszły, musiały się stamtąd wycofać i tym samym opuścić ogromne tereny, uwalniając je od „rozkoszy" swej inwazji. Znacznie gorzej przedstawiała się sytuacja pod tym względem w Małopolsce Wschodniej, gdzie oddziały - tak nasze, jak również sowieckie - miały swoje skrzydła prawe, czy też lewe.

Nieszawa, tak jak Włocławek, znajduje się na lewym brzegu Wisły. Obrona tego miasta była jednak trudniejsza od obrony Włocławka, gdyż w Nieszawie nie było zupełnie wojska, więc zadania te spadły początkowo wyłącznie na funkcjonariuszy Policji Państwowej i dowodzącego nimi komendanta powiatowego PP, kom. Stanisława Duchińskiego. Były one ogromnie trudne i odpowiedzialne.

Po nakazanym przez Naczelnego Wodza odwrocie naszych wojsk z nad Buga we Włocławku zapanowała trwoga. Urzędnicy wraz z ewakuowanymi urzędami i zamożniejsi mieszkańcy wyjeżdżali z miasta. Inni, pozostający w mieście, zakopywali w ziemi cenniejsze przedmioty i pieniądze, zakupując uprzednio zapasy żywności, które z góry już starali się ukryć w bezpiecznym miejscu przed głodnym żołnierzem armii wroga. 12 sierpnia przybyły do Włocławka ewakuowane oddziały policji z powiatów mławskiego, sierpeckiego i lipnowskiego.

Z końcem lipca 1920 r. ciężkie i denerwujące dni nastały dla Chełma. Cofające się wojska nasze, powodowane rozkazem Naczelnego Wodza Marszałka Józefa Piłsudskiego, zatrzymały się nad pobliskim Bugiem i toczyły tam zażarty bój z przeważającymi siłami wroga. Przez miasto przejeżdżały tysiące wozów uciekinierów z terenów przyfrontowych. Równocześnie ewakuowały się urzędy. W mieście wrzało od najsprzeczniejszych opowieści, przywożonych przez uciekinierów, z których jedni dowodzili, że wojska nasze zostały już pobite i cofnęły się w głąb kraju, omijając miasto, inni natomiast przekonywali, że bój nad Bugiem trwa jeszcze i że szala zwycięstwa zaczyna przechylać się na naszą stronę.