Aktualności - Historia i Tradycja

Małopolska Wschodnia w okresie wojny polsko-sowieckiej w roku 1920 była dłużej objęta działaniami wojennymi niż inne dzielnice. Wynikało to w znacznej mierze z położenia geograficznego tej połaci kraju. Wojska sowieckie w swej ofensywie znalazły się szybko pod Warszawą, ale prędzej jeszcze nim przyszły, musiały się stamtąd wycofać i tym samym opuścić ogromne tereny, uwalniając je od „rozkoszy" swej inwazji. Znacznie gorzej przedstawiała się sytuacja pod tym względem w Małopolsce Wschodniej, gdzie oddziały - tak nasze, jak również sowieckie - miały swoje skrzydła prawe, czy też lewe.

Nieszawa, tak jak Włocławek, znajduje się na lewym brzegu Wisły. Obrona tego miasta była jednak trudniejsza od obrony Włocławka, gdyż w Nieszawie nie było zupełnie wojska, więc zadania te spadły początkowo wyłącznie na funkcjonariuszy Policji Państwowej i dowodzącego nimi komendanta powiatowego PP, kom. Stanisława Duchińskiego. Były one ogromnie trudne i odpowiedzialne.

Po nakazanym przez Naczelnego Wodza odwrocie naszych wojsk z nad Buga we Włocławku zapanowała trwoga. Urzędnicy wraz z ewakuowanymi urzędami i zamożniejsi mieszkańcy wyjeżdżali z miasta. Inni, pozostający w mieście, zakopywali w ziemi cenniejsze przedmioty i pieniądze, zakupując uprzednio zapasy żywności, które z góry już starali się ukryć w bezpiecznym miejscu przed głodnym żołnierzem armii wroga. 12 sierpnia przybyły do Włocławka ewakuowane oddziały policji z powiatów mławskiego, sierpeckiego i lipnowskiego.

Z końcem lipca 1920 r. ciężkie i denerwujące dni nastały dla Chełma. Cofające się wojska nasze, powodowane rozkazem Naczelnego Wodza Marszałka Józefa Piłsudskiego, zatrzymały się nad pobliskim Bugiem i toczyły tam zażarty bój z przeważającymi siłami wroga. Przez miasto przejeżdżały tysiące wozów uciekinierów z terenów przyfrontowych. Równocześnie ewakuowały się urzędy. W mieście wrzało od najsprzeczniejszych opowieści, przywożonych przez uciekinierów, z których jedni dowodzili, że wojska nasze zostały już pobite i cofnęły się w głąb kraju, omijając miasto, inni natomiast przekonywali, że bój nad Bugiem trwa jeszcze i że szala zwycięstwa zaczyna przechylać się na naszą stronę.

Rozkaz o wyjeździe z Warszawy oficerowie i żołnierze 213 o. p. p. przyjęli z entuzjazmem, bowiem niedopuszczenie do walki z sowieckim agresorem ujemnie wpływało na ich nastrój. Obecnie rozkaz wyjazdu uznali za równoznaczny z odmaszerowaniem na front. Ucieszyli się z tego powodu Jednak już na dworcu okazało się, że ich pułk nie będzie jednym oddziałem.

Praca policji w czasie wojny jest zawsze uciążliwa i skomplikowana, stwarza bowiem - na skutek nienormalnej sytuacji w kraju - szereg nowych zjawisk życiowych, które wymagają natychmiastowego regulowania. Zadania policji, trudne nad wyraz, są mimo to jeszcze znośne, jeśli wojna toczy się na terenach państwa nieprzyjacielskiego, względnie jeśli walki trwają na stałych, umiejscowionych pozycjach. Jeśli natomiast własne wojska rozpoczną odwrót w głąb kraju, wówczas dopiero następuje najuciążliwszy okres działań nie tylko dla wojska, ale i dla policji, która musi zająć się przeprowadzeniem i dopilnowaniem ewakuacji z terenów zagrożonych inwazją.

Odezwa Rady Obrony Państwa z dnia 4 lipca 1920 r., apelująca płomiennie do społeczeństwa o zasilenie szeregów organizującej się Armii Ochotniczej, znalazła bardzo silny oddźwięk wśród oficerów i szeregowych Korpusu Policji.

"Kto z całej siły pragnie zwycięstwa, przelewa swą potęgą we wszystkie dusze.(Napoleon I)."

Polska, odzyskawszy w listopadzie 1918 r. własną niepodległość, musiała natychmiast rozpocząć wojnę z rozlicznymi wrogami, którzy chcieli — albo coś uszczknąć ze stanu naszego posiadania terytorialnego, albo też pozbawić nas wolności. To ostatnie „pobożne" pragnienie odnosi się przede wszystkim do Rosji Sowieckiej, z którą wojnę prowadziliśmy najdłużej.

Przedwojenna Policja Państwowa kojarzy nam się najczęściej z formacją strzegącą bezpieczeństwa i spokoju obywateli. Chroniącą prawo i porządek wewnętrzny. Często z narażeniem życia swoich funkcjonariuszy. Na co dzień nie pamiętamy najczęściej o chwalebnych kartach z jej historii, zapisanych w okresie odzyskiwania przez Polskę niepodległości. Zwłaszcza o udziale polskich policjantów w zmaganiach z bolszewickim najeźdźcą w roku 1920. A w operacji tej, co warte podkreślenia, uczestniczyli też ochotnicy w policyjnych mundurach. Walczyli krótko, ale z najwyższym oddaniem, przynosząc chwałę swej formacji.